تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد5
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

شان نزول :

در شان نزول آیات فوق در منابع حدیث و تفسیر اقوال مختلفی دیده میشود، ولی آنچه با آیات فوق و تعبیرات آن سازگارتر است شان نزولی است که در تفسیر مجمع البیان از علی بن ابیطالب (علیه السلام ) نقل شده است که روزی پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) خطبه ای خواند و دستور خدا را درباره حج بیان کرد شخصی بنام عکاشه - و بروایتی سراقه - گفت آیا این دستور برای هر سال است، و همه سال باید حج بجا بیاوریم ؟ پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) به سوال او پاسخ نگفت، ولی او لجاجت کرد، و دو بار، و یا سه بار، سوال خود را تکرار نمود، پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) فرمود: وای بر تو چرا اینهمه اصرار میکنی اگر در جواب تو بگویم بلی، حج در همه سال بر همه شما واجب میشود و اگر در همه سال واجب باشد توانائی انجام آن را نخواهید داشت و اگر با آن مخالفت کنید گناهکار خواهید بود، بنابراین مادام که چیزی به شما نگفته ام روی آن اصرار نورزید زیرا (یکی از) اموری که باعث هلاکت (بعضی از) اقوام گذشته شد این بود که لجاجت و پرحرفی می کردند و از پیامبرشان زیاد سوال می نمودند، بنابراین هنگامی که به شما دستوری میدهم به اندازه توانائی خود آنرا انجام دهید (اذا امرتکم من شی ء فاتوا منه ما استطعتم ) و هنگامی که شما را از چیزی نهی می کنم خودداری کنید آیات فوق نازل شد و آنها را از این کار باز داشت .**تفسیر (مجمع البیان) و تفسیر (درالمنثور) و (المنار) در ذیل آیه مورد بحث با تفاوت هائی این شان نزول را نقل کرده اند***

اشتباه نشود منظور از این شان نزول - همانطور که در تفسیر آیه خواهیم گفت - این نیست که راه سؤال و پرسش و فراگیری مطالب را بروی مردم ببندد زیرا

@@تفسیر نمونه جلد 5 صفحه 97@@@
قرآن در آیات خود صریحا دستور می دهد که مردم آنچه را نمیدانند از اهل اطلاع بپرسند ((فاسئلوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون )).**سوره نحل آیه 43***

بلکه منظور سوالهای نابجا و بهانه گیریها و لجاجتهائی است که غالبا سبب مشوب شدن اذهان مردم، و موجب مزاحمت گوینده، و پراکندگی رشته سخن و برنامه او میگردد.

تفسیر: