تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نمونه، جلد5
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

آیه 97 - 99

آیه و ترجمه

جَعَلَ اللَّهُ الْکَعْبَةَ الْبَیْت الْحَرَامَ قِیَماً لِّلنَّاسِ وَ الشهْرَ الْحَرَامَ وَ الهَْدْی وَ الْقَلَئدَ ذَلِک لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فی السمَوَتِ وَ مَا فی الاَرْضِ وَ أَنَّ اللَّهَ بِکلِّ شیْءٍ عَلِیمٌ(97)

اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شدِیدُ الْعِقَابِ وَ أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ(98)

مَّا عَلی الرَّسولِ إِلا الْبَلَغُ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا تَکْتُمُونَ(99)

ترجمه :

97 - خداوند، کعبه، بیت الحرام، را وسیله ای برای سامان بخشیدن به کار مردم قرار داده و همچنین ماه حرام و قربانیهای بینشان و قربانیهای نشاندار، اینگونه احکام (حساب شده و دقیق ) به خاطر آن است که بدانید خداوند آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است میداند و خداوند به هر چیزی دانا است .

98 - بدانید خدا دارای مجازات شدید و (در عین حال ) آمرزنده و مهربان است .

99 - پیامبر وظیفه ای جز ابلاغ رسالت (و دستورهای الهی ) ندارد (و مسئول اعمال شما نیست ) و خدا میداند چه چیزها را آشکار، و چه چیزها را پنهان میدارید.

تفسیر:

در تعقیب آیات گذشته که در زمینه تحریم صید در حال احرام، بحث میکرد، در این آیه به اهمیت مکه و اثر آن در سازمان زندگی اجتماعی مسلمانها اشاره کرده، نخست می فرماید: خداوند کعبه، بیت الحرام را وسیله ای برای اقامه امر مردم قرار داده است (جعل الله الکعبة البیت الحرام قیاما

@@تفسیر نمونه جلد 5 صفحه 90@@@
این خانه مقدس رمز وحدت مردم و مرکزی برای اجتماع دلها، و کنگره عظیم برای استحکام پیوندهای گوناگون میباشد، و در پرتو این خانه مقدس و مرکزیت و معنویت آن که از ریشه های عمیق تاریخی مایه میگیرد میتوانند بسیاری از نابسامانیهای خود را سامان بخشند و کاخ سعادت خود را بر پایه آن استوار سازند، و لذا در سوره آل عمران، خانه کعبه را نخستین خانه ای که به سود مردم ساخته شده معرفی مینماید.**آل عمران آیه 96***

حقیقت این است که با توجه به وسعت معنی قیاما للناس مسلمانان میتوانند در پناه این خانه و دستور سازنده حج، همه کار خود را سامان بخشند.

و از آنجا که این مراسم باید در محیطی امن و امان از جنگ و کشمکش و نزاع صورت گیرد اشاره به اثر ماههای حرام (ماههائی که جنگ مطلقا در آن ممنوع است ) در این موضوع کرده، می فرماید: (و الشهر الحرام ).**درباره ماه های حرام در جلد دوم صفحه 19 ذیل آیه 194 سوره بقره بحث شد***

و نیز نظر به اینکه وجود قربانیهای بینشان (هدی ) و قربانیهای نشاندار (قلائد) که تغذیه مردم را در ایامی که اشتغال به مراسم حج و عمره دارند تامین کرده و فکر آنها را از این جهت آسوده میکند، تاثیری در تکمیل این برنامه دارد به آنها نیز اشاره کرده، میگوید (و الهدی و القلائد).

و از آنجا که مجموع این برنامه ها و قوانین و مقررات حساب شده درباره صید و همچنین حرم مکه و ماه حرام و غیر اینها حکایت از عمق تدبیر و وسعت علم چنین قانونگزاری می کند، در پایان آیه چنین می گوید: ((خداوند این برنامه های منظم را به خاطر این قرار داد تا بدانید علم او به اندازهای وسیع است که آنچه در آسمانها و زمین است میداند و از همه چیز - مخصوصا نیازمندیهای روحی و جسمی بندگانش - با خبر است )) (ذلک لتعلموا ان الله یعلم ما فی السماوات و ما فی

@@تفسیر نمونه جلد 5 صفحه 91@@@
الارض و ان الله بکل شیی ء علیم ).

با توجه به آنچه در بالا گفتیم، پیوند آغاز و انجام آیه روشن میشود، زیرا این دستورات عمیق تشریعی را کسی میتواند، تنظیم کند که از عمق قوانین تکوینی آگاه و با خبر باشد، تا کسی از تمام جزئیات زمین و آسمان و آنچه به حکم آفرینش در روح و جسم انسان قرار دارد آگاه نباشد نمیتواند چنین احکامی را پیش بینی کند، زیرا قانونی صحیح و سازنده است که هماهنگ با قانون خلقت و فطرت باشد.

سپس در آیه بعد برای تاکید دستورات گذشته و تشویق مردم به انجام آنها و تهدید مخالفان و معصیت کاران می فرماید: بدانید خدا شدیدالعقاب و نیز غفور و رحیم است (اعلموا ان الله شدید العقاب و ان الله غفور رحیم ).

و اینکه می بینیم در آیه فوق، شدید العقاب بر غفور رحیم مقدم داشته شده شاید اشاره به این است که مجازات خداوند را با تمام شدتی که دارد میتوان با آب توبه شست و مشمول مغفرت و رحمت خدا گشت .

و باز برای تاکید بیشتر می گوید: مسئول اعمال شما خودتان هستید و پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) مسئولیتی جز ابلاغ رسالت و رساندن دستورات خدا ندارد (و ما علی الرسول الا البلاغ ).

و در عین حال خداوند از نیات شما، و از کارهای آشکار و پنهانی همگی آگاه و با خبر است (و الله یعلم ما تبدون و ما تکتمون ).