(27) وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِی (28) یَفْقَهُواْ قَوْلِی
و گره از زبانم باز نما. تا (آنها) سخنان مرا (خوب) بفهمند.
نکتهها:
همین که حضرت موسی علیه السلام به رسالت الهی مأمور گردید، چهار خواسته را از خداوند طلب نمود:
1- سعهی صدر. (ربّ اشرح لی صدری) 2- شرایط آماده. (و یسّرلی امری)
3- بیان روان. (واحلل عقدة من لسانی) 4- داشتن وزیر. (واجعل لی وزیراً)
چون حضرت موسی علیه السلام به مسائل متعدّد عبادی، سیاسی، انقلابی، اجتماعی، اخلاقی، فردی و جمعی مأمور شده بود و طبعاً پرداختن و توجّه لازم به هر کدام، انسان را از سایر امور غافل میسازد، لذا سعهصدر در رسیدن به همهی این موارد کاملاً ضرورت دارد.**تفسیر کبیر فخررازی.***
سعهی صدر، هم برای خود انسان لازم است، هم برای انجام مسئولیّت وکلمه (لی) رمز آن است که دریافت وحی، نیاز به ظرفیت بزرگ دارد. چنانکه در سوره انشراح در مورد پیامبر صلی الله علیه و آله آمده است: (الم نشرح لک صدرک... انّ مع العسر یسرا)
ویژگیهای قلب مؤمن و کافر
قلب مؤمن و کافر هریک جایگاه امری است، از جمله:
قلب مؤمن قلب کافر
1- حیات. (أومن کان میتاً فاحییناه)**انعام، 122.*** 1- مرض. (فی قلوبهم مرض)**بقره، 10.***
2- شفا. (و یشف صدور قوم مؤمنین)**توبه، 14.*** 2- قساوت. (جعلنا قلوبهم قاسیة)**مائده، 13.***
3- طهارت. (امتحن الله قلوبهم)**حجرات، 3.*** 3- عدم پذیرش. (اَزاغ الله قلوبهم)**صف، 5.***
4- سعه صدر. (رب اشرح لی صدری)**طه، 25.*** 4- مُهرخوردن.(طبعاللَّهعلیقلوبهم)**نحل، 108.***
5 - هدایت. (منیؤمن بالله یهدقلبه)**تغابن، 11.*** 5- احاطه ظلمت.(رانعلیقلوبهم)**مطففین، 14.***
6- ایمان. (کتب فی قلوبهم الایمان)**مجادله، 22.*** 6- حجاب. (جعلنا علی قلوبهم اکنة)**کهف، 57.***
7- سکینه. (السکینة فی قلوب المؤمنین)**فتح، 4.*** 7- قفل شدن. (ام علی قلوب اقفالها)**محمّد، 24.***
8 - الفت. (و الّف بین قلوبهم)**انفال، 63.*** 8 - سختی. (ختم الله علی قلوبهم)**بقره، 7.***
9- اطمینان قلبی. (الا بذکر الله تطمئن 9- برگشت و نفهمی. (صرفالله
القلوب)**رعد، 28.*** قلوبهم)**توبه، 127.***
پیامها:
1- سعهی صدر اوّلین شرط موفقیّت در هر کاری است. (رب اشرح لی صدری)
2- به جای ترس و فرار از مسئولیّت، امکانات و مقدّمات و ابزار آن را از خداوند بخواهیم. (رب اشرح لی صدری)
3- دعا قبل از هر کاری، رمز توکّل ومایهی دفع خطرات و آفات راه است، هر چند دعا خود نیز عبادت واعلام نیاز به شمار میرود. (ربّاشرحلیصدری)
4- ارشاد و تربیت مردم و مبارزه با طاغوتها، بستگی تام به صبر و حوصلهی مربی و مجاهد دارد. (رب اشرح لی صدری)
5 - رسالت، با تندی و خشونت سازگار نیست. کار بزرگ، روح بزرگ میخواهد. (رب اشرح لی صدری) (موسی علیه السلام در یک درگیری، یک نفر را با مشت کشته بود، از این روی از خداوند طلب شرح صدر کرد.)
6- دعای انبیا در قرآن، با اسم «ربّ» است. (ربّ)
7- دریافت الطاف الهی، روح وسینهای گشاده لازم دارد. (رب اشرح لی صدری)
8 - با سعهی صدر کارها آسان میشود. (رب اشرح لی صدری و یسّر لی امری)
9- سادهگویی و بیان روان، کمال است. (واحلل عقدة من لسانی)
10- در هدایت و بسیج کردن مردم وروحیه دادن به نیروها و ارعاب و تضعیف روحیهی طاغوت، زبان گویا بسیار مهم است. (واحلل عقدة من لسانی)
11- اصل، فهمیدن مردم است، نه اصطلاحات زیبا. (یفقهوا قولی)
12- شرط موفقیت در تبلیغ آن است که مردم حرف مبلغ را خوب بفهمند. (یفقهوا قولی)
13- در تبلیغ باید از هر وسیلهای که شناخت مردم را عمیقتر میکند استفاده کرد. (یفقهوا قولی)