(84) فَلَا تَعْجَلْ عَلَیْهِمْ إِنَّمَا نَعُدُّ لَهُمْ عَدّاً
پس بر (عذاب) آنان عجله مکن، ما حساب آنها (وروز وساعت واعمال و حتّی نفسزدن آنان) را شماره کنیم (تا موعدشان فرا رسد).
نکتهها:
کلمهی «اَزّ» به معنای تحریک کردن شدید و از جاکندن است. «اَزّ القِدر» یعنی دیگ چنان به جوش آمد که هر چه در آن بود زیر و رو شد.
رابطهی شیطان با اهل ایمان، ساده ودنبالش هشیاری و توبه است. (وسوس الیه)**طه، 120.*** ولی رابطهی شیطان با کفّار، رابطهای سلطهگرانه است. (ارسلنا الشیاطین علی الکافرین) نه «الی الکافرین». البتّه این سلطهای است که کافر، خود زمینهی آن را فراهم کرده است. (انّما سلطانه علی الذین یتولّونه)**نحل، 100.***
ممکن است مراد از فرستادن شیطانها از سوی خدا، رها کردن آنها باشد؛ مثلاً کسی که سگ خود را نبندد و مانعش نشود میگویند سگ خود را فرستاد.
در تفسیر قمی آمده است: آیهی (وارسلنا الشیاطین) دربارهی کسانی نازل شده که خمس و زکات خود را نمیپردازند، خداوند بر اینان سلطان یا شیطانی را میفرستد تا آن مقدار از مالی که از بابت خمس و زکات پرداخت نکردهاند، در غیر راه خداوند مصرف نمایند.
امام صادق علیه السلام فرمود: روزهای عمر انسان را پدر ومادر او نیز میتوانند بشمارند؛ پس مراد از (نعدّلهم عدّا) این است که ما شماره نفَسهای آنان را نیز میدانیم.**تفسیر صافی.***
پیامها:
1- کسانی که کفر را انتخاب کردند و ولایت شیطان را پذیرفتند، خداوند شیطانها را برای تشویق و تحریک آنان به فساد به سراغشان میفرستد. (یکی از کیفرهای کافران، سلطهی شیطان بر آنهاست) (انّا ارسلنا الشیاطین علی الکافرین)
2- شیطان انسان را تحریک میکند، ولی اجبار نمیکند. (تؤزّهم أزّا)
3- تحریک شیطان بسیار قوی است. (تؤزّهم أزّا)
4- هیچ چیز حتّی وسوسههای شیطان، از اراده خداوند خارج نیست. (انّا ارسلنا... تؤزّهم أزّا)
5 - کفر، مایهی تحریک پذیری از شیطان است. (علی الکافرین تؤزّهم)
6- سنّت خداوند بر مهلت دادن به مردم است. (نعدّلهم عدّا) پس در مرگ و هلاکت کافران عجله نکنیم. (فلا تعجل علیهم)
7- برنامههای الهی منظّم و زمانبندی شده است. (فلا تعجل علیهم)
8 - علم انبیا به مصالح و حوادث محدود است. (فلا تعجل علیهم)
9- لجاجت در کفر و دشمنی، پیامبری را که خلق عظیم و سعهصدر داشت، به درخواست عذاب برای آنان وادار کرد. (فلا تعجل علیهم)
10- اوامر ونواهی ودستورات خود را مستدل بیان کنید. (فلاتعجل... انّما نعدّ لهم)