(109) وَیَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ یَبْکُونَ وَیَزِیدُهُمْ خُشُوعاً
و گریه کنان بر چانهها (به سجده) میافتند وهمواره بر خشوعشان افزوده میشود.
نکتهها:
تکرار تعبیر «یخرّون»؛ یا برای تکرار سجدهی آنان است، یا برای ارج نهادن به آن کمال، و یا برای آنکه در مرحلهی اوّل، سجودشان برای معرفت آیات قرآن و رسیدن به وعدهی تورات و انجیل بوده و در مرحلهی دوّم، به خاطر اشک و روحیّهی خشوع بوده است. واللّه العالم.
در تورات و انجیل، بارها وعدهی آمدن پیامبر خاتم داده شده بود. این آیه اشاره به آن است که برخی اهل کتاب، چون تحقّق وعدهی الهی را میدیدند، به تسبیح خدا و سجود خاشعانه میپرداختند.
پیامها:
1- بازگویی گفتار و رفتار خوبان و مؤمنان، در تربیت دیگران مؤثر است (و یقولون...)
2- عالمان، خدا را از هر عیبی منزّه میدانند، (اوتوا العلم... یقولون سبحان ربّنا) (عقیده به نقص خداوند، برخاسته از جهل انسان است.)
3- تلاوت قرآن، در بعضی از چند جهت تأثیر میگذارد: عمل، بیان وقلب. (سجّداً، یقولون، یبکون و یزیدهم خشوعاً)
4- معرفت و خشوع، محدودیّتی ندارد. هرچه معرفت بیشتر شود، خشوع هم بیشتر است. (یزیدهم خشوعاً)
5 - تلاوت قرآن، انسان را دائماً بالا میبرد. (اذا یتلی، یزیدهم خشوعا)
6- گریه در حال عبادت و سجود، ارزشمند است. (یخرّون للأذقان یبکون)
7- ذکر خدا در سجده، نشان دهندهی ارزش سجده است. (یخرّون للأذقان سجّداً، یخرّون للأذقان یبکون)
8 - گریه از برکات و آثار علم است. (اوتوا العلم، یبکون)
9- اشکی ارزشمند است که دائمی باشد، نه لحظهای. (یبکون)