(15) مَنِ اهْتَدَی فَإِنَّمَا یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا وَ لَاتَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَی وَمَا کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّی نَبْعَثَ رَسُولاً
هر کس هدایت یافت، پس همانا به سود خویش هدایت یافته است و هر کس گمراه شد، تنها به زیان خویش گمراه شده است و هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نمیکشد و ما هرگز عذاب کننده نبودهایم، مگر آنکه پیامبری بفرستیم (و اتمام حجّت کنیم).
نکتهها:
با توجّه به آیات 25 انعام و 13 عنکبوت و روایات، پیشوایان کفر و گمراهی، علاوه بر بار گناهان خود، بار گناهِ پیروان خود را نیز بر دوش میکشند، بدون آنکه از گناه پیروان، چیزی برداشته شود. زیرا اسباب گمراهی آنان را فراهم کردهاند.
پیامها:
1- انسان در انتخاب راه، آزاد است. (مَن اهتدی ... مَن ضَلّ)
2- هدایتپذیری به سود خود انسان و کفر واعراض، به زیان خود اوست؛ سود و زیانی به خدا نمیرسد. (یهتدی لنفسه... یضلّ علیها)
3- هر کس، گرفتار عمل خویش است. (لاتزر وازرة وزر اخری)
4- اوّل باید از مثبتها سخن گفت، بعد از منفیها. «مَن اِهتدی» قبل از «مَن ضلّ» آمده است.
5 - سنّت خدا بر آن است که کسی یا امّتی را بدون بیان و اتمام حجّت، عذاب نکند. (ما کنّا معذّبین حتّی نبعث رسولاً)
6- عقل، به تنهایی برای سعادت بشر کافی نیست، هدایت انبیا لازم است. (حتی نبعث رسولاً)
7- انبیا برای هدایت بشر، از ابتدای خلقت بودهاند. (ماکنّا معذّبین حتّی نبعث رسولاً)
8 - لازمهی آخرت، آمدن انبیاست، چون برای بازخواست شدن انسان، قبلاً باید شرح وظایفش را از طریق پیامبران دریافت کند. (وما کنا معذبین ...)