(1) سُبْحَنَ الَّذِی أَسْرَی بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَا الَّذِی بَرَکْنَا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ ءَایَتِنَآ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ
پاک و منزّه است آن (خدایی) که بندهاش را از مسجدالحرام تا مسجد الاقصی که اطرافش را برکت دادهایم شبانه، بُرد، تا از نشانههای خود به او نشان دهیم. همانا او شنوا و بیناست.
نکتهها:
معراج، مقدّسترین سفر در طول تاریخ است، مسافرش پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ، فرودگاهش مسجدالحرام، گذرگاهش مسجد الاقصی، میزبانش خدا، هدف آن دیدن آیات الهی، سوغاتیاش اخبار آسمانها و ملکوت و بالا بردن سطح فهم بشر از دنیای مادّی بوده است.**در تفسیر فرقان آمده است: شب میلاد، شب معراج، شب بعثت، شب هجرت، شب ورود به مدینه و شب رحلت پیامبر، همه، شب دوشنبه بوده است.***
بر اساس روایات، پیامبر یک سال قبل از هجرت، پس از نماز مغرب در مسجدالحرام، از طریق مسجدالاقصی به وسیلهی «بُراق»**تفسیر نورالثقلین.***به آسمانها رفت و چون بازگشت، نماز صبح را در مسجدالحرام خواند.**بحار، ج 18، ص389. ***
معراج پیامبر، جسمانی و در بیداری بوده، نه در خواب و با روح! و اصل آن از ضروریات دین و مورد اتّفاق همهی فرقههای اسلامی است.**این آیه و آیات 8 تا 18 سورهی نجم، بر این مطلب دلالت دارد.*** روایات متواتر**متواتر، به روایاتی میگویند که افراد بسیاری آنرا نقل کرده باشند وجایی برای شبهه نباشد.*** و برخی دعاها و زیارتنامهها هم به این مسأله اشاره دارد و در برخی احادیث، منکر آن کافر معرّفی شده است.
خداوند، حضرت آدم را از آسمان به زمین آورد، ولی حضرت رسول صلی الله علیه و آله را از زمین به آسمان برد.**تفسیر کشفالاسرار.*** پیامبر در آن شب، عوالم بالا، ملکوت آسمانها و عجائب آفرینش را دیده**تفسیر نورالثقلین.*** و با انبیا ملاقات کردند.**کافی، ج 8، ص121.*** و احادیث قدسی در این سفر بر آن حضرت وارد شده است، رهبری و ولایت علی علیه السلام مطرح شد، در این سفر، حضرت رسول، بهشت و جهنّم را دید، وضعیّت بهشتیان و نعمتهایشان و دوزخیان و عذابهایشان از مشاهدات دیگر پیامبر بود. وقتی پیامبر داستان معراج را بیان فرمود، بعضی مردم کمظرفیّت از دین برگشتند.**تفسیر طبری.***
اشکال و جواب:
بعضی در مورد معراج و سفر آسمانی پیامبر صلی الله علیه و آله ، سؤالها یا شبهههایی را مطرح میکنند، از قبیل اینکه: در فضای بیرون جوّ، هوا نیست، گرمای سوزان و سرمای کشنده هست، مشکل بیوزنی وجود دارد، اشعّههای کیهانی خطرناک است، یک شب برای سیر در آسمانها کوتاه است و اگر کسی بخواهد در فضا سیر کند، باید سرعتی شبیه سرعت نور یا بیشتر داشته باشد، برای فرار از جاذبه باید سرعتی معادل 40000 کیلومتر در ساعت داشت و امثال اینها.
پاسخ اجمالی شبهات این است: اصل معراج در قرآن وروایات متواتر آمده**بحار، ج 18، ص 282 - 410.
*** و آنچه مهم است، ایمان به اصل آن است وایمان به جزئیّاتش ضروری نیست.**البتّه بعضی روایات، مجعول است، مثل مشاهدهی خدا در حال جسم بودن، و برخی قابل قبول است با توجیه و تأویل، مانند: دیدار اهل بهشت و جهنّم و برخی هم بدون تأویل، پذیرفتنی است.*** از طرفی معجزه باید عقلاً محال نباشد وچون معراج از معجزات پیامبراسلام صلی الله علیه و آله است، مشمول قواعد کلّی همهی معجزات میشود. بقیّهی مشکلات وشبهات نیز با توجّه به قدرت الهی قابل حلّ است. علاوه برآنکه امروزه که انسان، هواپیما و قمرمصنوعی وسفینههای فضایی به کرات دیگر میفرستد، پذیرفتن معراج آسان است.
چنانکه قرآن، جابهجایی تخت بلقیس را از کشوری به کشور دیگر در یک چشم به هم زدن مطرح میکند که این مسأله، مشکل طیّ مسافت را حلّ میکند.
پیامها:
1- معراج، لغو نیست، بلکه اسراری قابل توجّه دارد. (سبحان الذی اسری...)
2- معراج، اردوی خصوصی و بازدید علمی پیامبر بود، وگرنه خداوند بیمکان است. (سبحان الذی اسری...)
3- عبودیّت، مقدّمهی پرواز است و عروج، بیخروج از صفات رذیله، ممکن نیست. (اسری بعبده)
4- انسان اگر هم به معراج برود، باز «عبد» است. پس دربارهی اولیای خدا غلوّ نکنیم. (اسری بعبده)
5 - عبودیّت، از افتخارات پیامبر و زمینهی دریافتهای الهی اوست. (بعبده)
6- پیامبری که امتّش در آینده از فضانوردان نیز خواهند بود، لازم است به معراج و سفر آسمانی رفته باشد. (اسری بعبده)
7- برای قرب به خدا، شب بهترین وقت است.**«سُری» به معنای سیر و حرکت شبانه است.*** (اسری... لیلاً)
8 - شب معراج، شب بسیار مهمی است. (لیلاً) نکره آمده است.
9- اگر استعداد وشایستگی باشد، پرواز یکشبه انجام میگیرد.(اسری بعبده لیلاً)
10- مسجد، بهترین سکوی پرواز معنوی مؤمن است. (من المسجد)
11- مسجد باید محور کارهای ما باشد. (من المسجدالحرام الی المسجدالاقصی)
12- حرکتهای مقدّس، باید از راههای مقدّس باشد. (اسری... من المسجد)
13- سرسبزی و برکات، باید بر محور مسجد باشد. (المسجد... بارکنا حوله)
14- بیت المقدّس و حوالی آن، محلّ نزول برکات آسمانی، مقّر پیامبران و فرودگاه فرشتگان در تاریخ بوده است. (بارکنا حوله)
15- ظرفیّت علمی انسان، از دانستنیهای زمین بیشتر و شگفتیهای آسمان نیز از زمین بیشتر است. (اسری... لنریه من آیاتنا)
16- هدف معراج، کسب معرفت و رشد معنوی بود. (لنریه من آیاتنا)
17- آیات الهی آن قدر بیانتهاست که رسول خدا نیز توان دستیابی به همهی آنها را ندارد. (من آیاتنا)**در جای دیگر آمده است: (لقد رأی من آیات ربّه الکبری) نجم، 18.***
18- خداوند، به مخالفان هشدار میدهد که آنان را میبیند و سخنانشان را میشنود. (السمیع البصیر)