تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 5
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره توبه آیه 120

(120) مَا کَانَ لِأَهْلِ الْمَدِینَةِ وَمَنْ حَوْلَهُم مِّنَ الْأَعْرَابِ أَن یَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ اللَّهِ وَلَا یَرْغَبُواْ بِأَنفُسِهِمْ عَن نَّفْسِهِ ذَ لِکَ بِأَنَّهُمْ لَا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَلَا نَصَبٌ وَلَا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَطَئُونَ مَوْطِئاً یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَلَا یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّیْلاً إِلَّا کُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَلِحٌ إِنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ‏أَجْرَ الُْمحْسِنِینَ‏
اهل مدینه و بادیه‏نشینان اطرافِ آنان، حقّ ندارند از (فرمانِ) رسول خدا تخلّف کنند و (به جبهه نروند و) جان‏های خود را از جان پیامبر عزیزتر بدانند. زیرا هیچ گونه تشنگی، رنج و گرسنگی در راه خدا به آنان نمی‏رسد و هیچ گامی در جایی که کافران را به خشم آورد برنمی‏دارند وهیچ چیزی از دشمن به آنان نمی‏رسد، مگر آنکه برای آنان به پاداش اینها عمل‏صالح نوشته می‏شود. قطعاً خداوند پاداش‏نیکوکاران را تباه نمی‏کند.
نکته‏ها:
اصولی که از این آیه برای جنگ استفاده می‏شود، عبارت است از:
1- ایمان به اینکه همه سختی‏های جنگ، عمل‏صالح وموجب رضای الهی است.
2- حفاظت از فرمانده.
3- مقاومت و تحمّل در برابر سختی‏ها.
4- خوار و عصبانی کردن دشمن.
پیام‏ها:
1- اصحاب و اطرافیان رهبر که از علم و امکانات بیشتری برخوردارند، مسئولیّت بیشتری دارند. (ما کان لاهل المدینة... ان یتخلّفوا)
2- در دفاع از اسلام، شهر و روستا مطرح نیست. (اهل المدینة و من حولهم)
3- اطاعت بی‏چون و چرا از پیامبر لازم است و کسی حقّ تخلّف از فرمانِ حکومتی رسول خداصلی الله علیه و آله را ندارد. (ما کان لاهل المدینة... ان یتخلّفوا)
4- یکی از شئون رسالت، فرماندهیِ کلّ قوا در جنگ است. (یتخلّفواعن‏رسول‏اللَّه)
5 - حفظ جان پیامبر، ضروری‏تر از حفظ جان مسلمانان است. مسلمانان باید پیشمرگ رهبر آسمانی باشند. (لایرغبوا...)
6- مسلمان باید در راه عقیده، آماده‏ی تحمّل هر سختی و فشاری باشند. (ظمأ، نصب، مخمصة...)
7- جامعه‏ی اسلامی باید کفرستیز باشد. (یغیظ الکفّار)
8 - راهپیمایی‏ها و حرکات دسته جمعی مسلمانان که موجب خشم و هراس کفّار می‏گردد، در نزد خدا پاداش دارد. (موطئاً یغیظ الکفّار)
9- نه تنها دفاع ورزم، بلکه همه‏ی حرکات، تلاش‏ها ورنجهای جبهه نزد خدا ثبت شده وموجب اَجر است. (لایصیبهم ظمأ ولانصب ولامخمصة... عمل صالح)
10- مقدّمات جهاد و آمادگی رزمی نیز عمل صالح و عبادت است. (لا یطئون موطئاً... عمل صالح)
11- نیکوکار واقعی، انقلابی و اهل جبهه است. (اجر المحسنین) (جان فشانی، نشانه‏ی کمال نیکوکاری است)
12- دریافت اجر الهی، در سایه‏ی تحمّل رنج‏هاست. نابرده رنج، گنج میسّر نمی‏شود. (ظمأ، نصب، مخمصة، ...اجر المحسنین )
13- ایمان به رضایت وپاداش الهی، مشکلات را آسان می‏کند. (ان اللّه لا یضیع اجر المحسنین)