(104)أَلَمْ یَعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَیَأْخُدُ الصَّدَقَتِ وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ
آیا ندانستند که تنها خداوند از بندگانش توبه را میپذیرد و صدقات را میگیرد و اینکه خداوند، بسیار توبهپذیر و مهربان است.
نکتهها:
برخی از آنان که در جنگ تبوک شرکت نکردند، نزد پیامبر آمده و درخواست میکردند که توبهی آنان را بپذیرد. این آیه میفرماید: توبهپذیر خداست، نه دیگری، و صدقات و زکاتی که به پیامبر و امام داده میشود، در حقیقت گیرندهاش خداوند است.
چون پیامبر به فرمان خدا زکات میگیرد، در حقیقت خدا زکات گیرنده است. نظیر آیهی بیعت: (انّ الذین یبایعونک انّما یبایعون اللَّه)**فتح، 10.*** هر کس با تو ای پیامبر بیعت کند، گویا با خدا بیعت کردهاست.
امام صادق علیه السلام فرمود: صدقه در دست فقیر قرار نمیگیرد، مگر آنکه در دست خدا قرار گیرد. آنگاه این آیه را تلاوت فرمود.**تفسیر برهان.***
از امام صادق علیه السلام سؤال شد که آیا گرفتن زکات مخصوص پیامبر است یا بعد از آن حضرت نیز ادامه دارد؟ حضرت فرمودند: آری، ادامه دارد.**تفسیر نورالثقلین.***
پیامها:
1- پیامبر خدا نیز حقّ توبهپذیری ندارد، تا چه رسد به کشیشها و مقامات کلیسا. این مقام، خاصّ خداست. (هو یقبلالتوبة)
2- پرداخت زکات، لازمهی توبهی واقعی است. (یقبل التوبة... ویأخذالصدقات )
3- انقلاب درونی، مقدّم بر کمکهای مادّی است. (یقبل التوبة...یأخذالصدقات)
4- توبه تنها پشیمانی نیست، به دنبال آن اصلاح و عمل لازم است. (یقبل التوبه، یأخذ الصدقات)
5 - چون گیرندهی صدقات خداست، پس با دلگرمی بدهیم و بهترین جنس را با بهترین شیوه بپردازیم. (انّ اللّه... یأخذ الصدقات)
6- زکات، مالیاتی اسلامی است که از قداست برخوردار است، زیرا گیرندهی آن خداوند است. (یأخذ الصدقات )