(94) یَعْتَذِرُونَ إِلَیْکُمْ إِذَا رَجَعْتُمْ إِلَیْهِمْ قُل لَّا تَعْتَذِرُواْ لَن نُّؤْمِنَ لَکُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبَارِکُمْ وَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَرَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَی عَلِمِ الْغَیْبِ وَالشَّهَدَةِ فَیُنَبِّئُکُمْ بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ
هنگامی که از جهاد برگشتید، (منافقانِ متخلّف از جنگ تبوک،) برای شما عذر میآوردند. بگو: عذرتراشی نکنید، ما هرگز حرف شما را باور نمیکنیم، خداوند ما را از اخبار (و احوال) شما آگاه کرده است. خداوند و پیامبرش عملکرد شما را میبینند، آنگاه نزد خدایی که دانای پنهان و آشکار است بازگردانده میشوید و او شما را به آنچه میکردید، آگاه خواهد کرد.
نکتهها:
حدود هشتاد نفر از منافقان، در جنگ تبوک شرکت نکردند، و هنگامی که پیامبر و مسلمانان از جنگ بازگشتند، برای توجیه کار خود، بهانههای مختلفی را مطرح کردند. آیه نازل شد که آنچه را میگویند باور نکنید و آنها را به خدا واگذارید.
پیامها:
1- مسلمانان باید چنان مقتدر باشند که متخلّفان، خود را موظّف به عذرخواهی کنند. (یعتذرون)
2- با منافقانِ عذر تراش، قاطعانه برخورد کنیم.(لاتعتذروا لن نؤمن لکم )
3- خداوند از راه غیب، پیامبرش را از اخبار منافقان و اعمال مردم آگاه میسازد. (قد نبّأنا اللّه)
4- پس از پایان جنگ، عذر و بهانه تراشیها آغاز میشود. (یعتذرون ...اذا رجعتم)
5 - علم خدا نسبت به غیب و شهود، پیدا و پنهان، یکی است و چیزی از او پنهان نیست. (عالم الغیب و الشهادة)
6- یادآوری قیامت، از بهترین عوامل سازندهی انسان است. (تُردّون، فینبّئکم )
7- انسان در برابر تمام کارهای خود مسئول است وقیامت، روز رسوایی است. (فینبّئکم...)