(76) فَلَمَّآ ءَاتَهُم مِّن فَضْلِهِ بَخِلُواْ بِهِ وَتَوَلَّواْ وَهُم مُّعْرِضُونَ
پس چون خداوند از فضل خویش به آنان بخشید، بدان بخل ورزیدند و (به پیمان) پشت کرده و رویگردان شدند.
نکتهها:
مسلمان فقیری از مدینه، (ثَعلبةبن حاطب) از پیامبرصلی الله علیه و آله درخواست کرد تا دعا کند خداوند او را ثروتمند کند. حضرت فرمود: مال اندکی که شکرش را ادا کنی بهتر از مال زیادی است که از عهدهی شکرش برنیایی. ثعلبه گفت: اگر خدا عطا کند، همهی حقوق واجب آن را خواهم داد.
به دعای آن حضرت، ثروتش افزون شد تا آنجا که دیگر نتوانست در نمازجمعه و جماعت شرکت کند. وقتی مأمورِ گرفتن زکات نزد او رفت، به او گفت: ما مسلمان شدیم که جزیه ندهیم!**تفسیر نورالثقلین.***
فخر رازی میگوید: ثعلبه از کار خود پشیمان شد وزکات خود را نزد پیامبر آورد، ولی آن حضرت نپذیرفت.
آری، انسان نمیداند صلاح و خیرش در چیست، لذا گاهی با اصرار، چیزی را میخواهد که به زیان اوست، پس باید به دادههای خدا قانع بود.
شبیه این آیه در عمل نکردن به پیمان با خدا، در سورهی اعراف آمده است: (دعوا اللَّه ربّهما لئن اتیتنا صالحاً لنکوننّ من الشاکرین. فلمّا آتاهما صالحاً جعلا له شرکاءَ)**اعراف، 189 - 190. ***زن و شوهری عهد کردند که اگر خداوند فرزند شایستهای به آنان بدهد، شکرگزار او باشند، امّا چون صاحبِ فرزند صالحی شدند، برای خدا شریک قائل شده و پیمان را از یاد بردند.
پیامها:
1- انسان، ناسپاس و عهد شکن است. (عاهداللَّه... لنصّدقنّ، بخلوا به)
2- به پیمان و قولهای در حال فقر و اضطرار، چندان اعتمادی نیست. (فلمّا آتاهم... بخلوا)
3- اگر لیاقت وظرفیّت نباشد، نعمتهای الهی برای انسان نقمت میشود. مالی ارزشمند است که عامل سقوط نگردد.(اتاهم من فضله ...تولّوا و هم معرضون)
4- دلبستگی به دنیا، انسان را بدفرجام میکند. کسی که در ادای زکات و صدقات بخل ورزد، کمکم از دین رویگردان میشود. (بخلوا... و هم معرضون)