تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 5
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره توبه آیه 61

(61) وَمِنْهُمُ الَّذِینَ یُؤْذُونَ النَّبِیَّ وَیَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَیْرٍ لَّکُمْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَیُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ ورَحْمَةٌ لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمْ وَ الَّذِینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ‏
برخی از منافقان، پیامبر را آزار می‏دهند ومی‏گویند: او سراپا گوش است. (و به سخن هر کس گوش می‏دهد.) بگو: گوش دادن او به نفع شماست، او به خداوند ایمان دارد و مؤمنان را تصدیق می‏کند و برای هر کس از شما که ایمان آورد، مایه‏ی رحمت است و آنان که رسول خدا را اذیّت وآزار می‏دهند، عذابی دردناک دارند.
نکته‏ها:
مقصود از (منهم)؛ یا گروه منافقان است، یا برخی افراد سست ایمان که از روی ترس در جبهه شرکت نکردند وپس از جنگ، عذر وبهانه می‏آوردند.
به فرموده‏ی روایات، به دلیل تماس‏های دائمی پیامبرصلی الله علیه و آله با علی علیه السلام ، عدّه‏ای از منافقان آن حضرت را ساده‏لوح و زودباور معرّفی می‏کردند.**تفسیر نورالثقلین.***
پیامبرصلی الله علیه و آله فرمود: «مَن آذانی فی عترتی فعلیه لعنة اللَّه» کسی که اهل‏بیت مرا اذیّت کند، لعنت خدا بر او باد. در مورد حضرت فاطمه علیهاالسلام نیز فرمود: «مَن آذاها فقد آذانی» هرکس فاطمه را اذیّت کند، مرا اذیّت نموده است.**ملحقات احقاق‏الحق، ج 18، ص 458 و 439.***
پیام‏ها:
1- گروهی دائماً پیامبر اکرم‏صلی الله علیه و آله را اذیّت می‏کردند. (یؤذون) (فعل مضارع، رمز استمرار است)
2- همه‏ی اصحاب پیامبر، عادل نبودند و برخی پیامبر را می‏آزردند. (یؤذون)
3- رهبری امّت، ملازم آزار دیدن از خودی وبیگانه است. (یؤذون النبی)
4- آزار پیامبر، کفر است.**تفسیر المنار.*** تقابل (الّذین یؤذون) با (الذین آمنوا)
5 - منافقان حتّی علیه پیامبر نیز تبلیغات وجوسازی می‏کردند. (یقولون هو اُذن)
6- خداوند، پیامبرش را از حرف‏های محرمانه و درونْ‏گروهیِ مخالفان، آگاه می‏سازد. (یقولون هو اُذن)
7- به همه مردم اجازه‏ی سخن بدهید تا نگویند حاضر به شنیدن حرف ما نیستید، هرچند به ساده‏لوحی متّهم شوید.(یقولون هو اذن)
8 - از آداب گوش دادن، توجّه با تمام وجود به سخنانِ گوینده است. کلمه‏ی (اُذن) به معنای آن است که او سر تا پا گوش است.
9- گاهی به‏خاطر مصلحتِ امّت باید از بعضی شنیده‏ها تغافل کرد.(اُذن خیرلکم)
10- گاهی آثار تربیتی و اجتماعی یا سیاسیِ سکوت، بیش از برخورد و اعلام موضع است. (اذن)
11- از صفات یک رهبر آگاه، سعه‏ی صدر، گوش دادن به حرف همه‏ی گروهها، برخورد محبّت‏آمیز با آنان، عیب‏پوشی و بازگذاشتن راه عذر و توبه‏ی مردم است. (قل هو اُذن خیر)
12- با روی باز و از روی خیرخواهی، شنوایِ سخن مردم باشید. (اُذن خیرٍ لکم)
13- سکوت در برابر شنیده‏ها، همیشه نشانه‏ی رضایت نیست. (اذن خیر لکم)
14- آزار دیده را حمایت کنید. خداوند در برابر سخن دشمن که پیامبر را (اُذن ) می‏گفت، چهار ارزش برای آن حضرت بیان می‏کند: (اذن خیر لکم)، (یؤمن باللَّه)، (یؤمن للمؤمنین)، (رحمة للذین آمنوا)
15- اگر مؤمنی خبری داد، سخن او را تصدیق کنید. (یؤمن للمؤمنین)
16- گرچه پیامبر برای جهانیان رحمت است، ولی بهره‏بردن از این رحمت، مخصوص اهل ایمان است. (رحمة للذین آمنوا)
17- از کیفر آزار پیامبر بترسید. (لهم عذاب الیم )