تربیت
Tarbiat.Org

تفسیر نور جلد 5
حاج شیخ محسن قرائتی

سوره توبه آیه 54

(54) وَمَا مَنَعَهُمْ أَن تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقَتُهُمْ إِلَّآ أَنَّهُمْ کَفَرُواْ بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ وَ لَایَأْتُونَ الصَّلَو ةَ إِلَّا وَهُمْ کُسَالَی‏ وَلَایُنفِقُونَ إِلَّا وَهُمْ کَرِهُونَ‏
و چیزی منافقان را از پذیرفته شدن انفاقشان منع نکرد، جز اینکه به خدا و پیامبرش کافر شدند و نماز را جز از روی کسالت و بی‏حالی به جا نمی‏آورند و جز از روی کراهت و بی‏میلی انفاق نمی‏کنند.
نکته‏ها:
در آیه‏ی قبل، به صورت فرض بیان شد که منافقان، چه با علاقه و چه از روی بی‏میلی اگر انفاق کنند، پذیرفته نیست. اینجا صورت واقعی و وجود خارجی را بیان می‏کند که انفاقشان از روی کراهت است، نه علاقه.
از امتیازات درآمدهای دولت اسلامی از قبیل خمس، زکات، صدقات و انفاقات بر دیگر درآمدهای دولتی، موارد ذیل است:
1- افراد، با اراده و انتخاب و بر اساس وجدان دینی می‏پردازند.
2- بدون ترس و با قصد قربت می‏پردازند.
3- پرداخت‏های مالی را غنیمت و ذخیره‏ی قیامت می‏دانند.
4- گیرنده‏ی مال را عالِم عادل انتخاب می‏کنند.
5 - مورد مصرف را می‏دانند و زیر نظر دارند.
6- ساده‏زیستی را شرط گیرنده می‏دانند و خدا را شکر می‏کنند.
پیام‏ها:
1- با کفر، کسالت و کراهت، اعمال خیر پذیرفته نیست. (ما منعهم ان تقبل منهم نفقاتهم...)
2- خداوند در قرآن، بارها منافق را کافر دانسته است. (انّهم کفروا)
3- متخلّفان از جنگ تبوک، به ظاهر مسلمان ولی در باطن کافرند. (انّهم کفروا)
4- ارزش‏دهنده به کارها، نیّت و نشاط و عشق است. آری انگیزه مهّم است، نه حرکات فیزیکی!**در داستان یوسف، زلیخا تمام درها را با دست خود بست و از یوسف کام خواست. اما یوسف علیه السلام به سوی در فرار کرد و زن هم به دنبال او می‏دوید. در این صحنه یوسف و زلیخا از نظر ظاهر و حرکات فیزیکی، هردو می‏دویدند، امّا انگیزه‏ی یکی فرار از گناه و انگیزه‏ی دیگری گناه کردن بود. و این است معنای نقش نیّت و انگیزه در اعمال انسان.*** (کُسالی‏، کارهون)
5 - هدف اسلام از انفاق، رشد انتخابی ومعنوی است، نه تنها سیر کردن شکم. زیرا با کمک منافقین شکم‏هایی سیر می‏شود، امّا رشد معنوی برای کمک کننده حاصل نمی‏شود. (کفروا باللّه... و هم کارهون)
6- از نشانه‏های نفاق، نماز با کسالت، (کُسالی‏) وانفاق با کراهت است. (کارهون)