(8) کَیْفَ وَإِن یَظْهَرُواْ عَلَیْکُمْ لَایَرْقُبُواْ فِیکُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً یُرْضُونَکُم بِأَفْوَ هِهِمْ وَتَأْبَی قُلُوبُهُمْ وَأَکْثَرُهُمْ فَسِقُونَ
چگونه (میتوان با آنان پیمانی داشت) در حالی که اگر بر شما دست یابند، هیچ خویشاوندی و پیمانی را دربارهی شما مراعات نمیکنند. شما را با زبانِ(نرم) خویش راضی میکنند، ولی دلهایشان پذیرا نیست و بیشترشان فاسق و (پیمان شکن)اند.
نکتهها:
«اِلّ»، به معنای خویشاوندی، همسایگی و روابط عاطفی و انسانی و عرفی است.**میان مسلمانان صدر اسلام و مشرکان، قرابت و خویشاوندی وجود داشت. ***«ذِمّة»، به معنای عهد و پیمانی است که وفای به آن لازم است و اگر نقض شود، مردم، عهدشکن را مذّمت میکنند.
این آیات نیز دلیل فرمان سختگیری نسبت به پیمان شکنان مشرک است.
به صرف اینکه اگر دشمن بر ما غالب شود چنین و چنان خواهد کرد، نمیتوان به او حمله کرد، بلکه باید قرائنی بر توطئه و تجاوز او باشد وگرنه قصاص قبل از جنایت میشود.
پیامها:
1- عمق کینهی دشمن را هنگام قدرتش باید شناسایی کرد، نه هنگام ضعف او. (ان یظهروا علیکم)
2- سکوت و سادهاندیشی دربارهی دشمنی که اگر چیره شود مراعات هیچ مسألهای را نمیکند، گناه است. (لا یرقبوا فیکم الاّ و لا ذمّة)
3- مشرکان، نه مراعات مسائل عاطفی و همسایگی را میکنند، نه به پیمانها و تعهّدات احترام میگذارند. (الاّ ولا ذمّةً)
4- ظاهرسازی و بازیهای سیاسی و تبلیغاتی دشمنان، ما را فریب ندهد. (یرضونکم بافواههم وتأبی قلوبهم)
5 - پیمان شکنی، نفاق، تظاهر و سیاستبازی، فسق است. (تأبی قلوبهم واکثرهم فاسقون)
6- اکثریّت مشرکان فاسقند، ولی افراد سالم هم میانشان پیدا میشود. (اکثرهم فاسقون) (در نسبتدادنها، انصاف داشته باشیم)