تربیت
Tarbiat.Org

دستور العمل و مرواریدهای درخشان
حاج شیخ عباس قمی (رضوان الله علیه)

مقدمه

پر(29)وردگارا!
ت(95)(72)(04(106(115)(1(117)1(114)1(1131)و(103)(87)(84)(80) ر(70)ا (47)(46)(45)(44)سپاس بی حدی می‏کنیم که باب دعا و نیایش را به سوی بندگان، گشودی و به آنان درس دعا و ارتباط با خود را آموختی، آنجا که در قرآن کریم، فرمودی: (ادعونی استجب لکم): مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم و همچنین تو را سپاس فراوان می‏گوئیم که پیامبر نور و رحمت را - که درود و سلام فراوان بر او و اهل بیت طاهرینش باد - برای عالمیان فرستادی و خطاب به او فرمودی: هنگامی که بندگان من از تو درباره من بپرسند، بگو من نزدیکم و دعای دعا کنندگانی که مرا بخوانند، اجابت می‏کنم پس به من روی آورده و به من اعتماد نمایند. (سوره بقره، آیه 186).
من بی تو دمی قرار نتوانم کرد - احسان تو را شمار نتوانم کرد
گر بر تن من زبان شود هر موئی - یک شکر تو از هزار نتوانم کرد
معبود
چه گوهر گران بهایی را برای بشر به ارمغان آوردی و راه ارتباط را موکول به زمانی خاص ننمودی بلکه در آیات متعدد خواهان دعا از طرف بندگان شدی و فرمودی: بگو اگر دعای شما پروردگارم به شما اعتنایی ندارد (سوره فرقان، آیه 75) و نیز رسول گرامیت فرمود: جز دعا هیچ چیزی قضا و حکم حتمی الهی را تغییر نمی‏دهد.
دعا کلید ارتباط با خداوند است. دعا راه ورد به جهانی مافوق جهان مادی و پله‏ای برای گام نهادن، به حریم کبریائی خداوند و ورود به عالم غیب است به قدرتی برتر و والاتر از هر نیرویی که تصور شود. دعا ستایش و یا در خواستی است همراه با خضوع و فروتنی که می‏توان آن را در آشکار و یا پنهان و با کلام و یا به صورت خاموش انجام داد.

دو کتاب حاضر از آثار و تألیفات عالم جلیل و محدث خییر و گرانقدر مرحوم حاج شیخ عباس قمی رضوان الله تعالی علیه می‏باشد که کتاب اول ائمه اطهار علیه السلام نگاشته شده است و کتاب دوم اللئالی المنثوره فی العوذات و الاذکار المأثوره . در موضوع ادعیه و اذکار و احراز و تعویذها و برخی اعمال و پیرامون موضوعاتی، چون آداب قرائت قرآن، آداب و سنن مربوط به ازدواج، خوردن و آشامیدن، موجبات رزق و فقر، پندهای اخلاقی و... نگارش یافته است.
زندگی نامه مؤلف رحمت الله علیه
حاج شیخ عباس قمی، (عباس بن محمد رضا بن ابی القاسم، 1294 - 1359 قمری) محدث، رجالی، سیره نویس، دعا شناس و قرآن پژوه بزرگ معاصر است. 0
ایشان در سال 1294 قمری در شهر مقدس قم به دنیا آمد مقدمات علوم اسلامی را در همان شهر فرا گرفت در سال 1316 به نجف اشرف کوچ کرد و در عین شاگردی و خوشه چینی از خرمن فضل و فرهنگ حاج میرزا حسین نوری، صاحب مستدرک الوسائل و مصاحب و ملازمت با او در مقابله بعضی از آثار استادش با او همکاری داشته و از او که از بزرگترین محدثان عصر بوده، اجازه روایت دریافت کرده است.
پس از فوت استادش در سال 1320 ق، به قم بازگشت و تا سال 1329 ق در آنجا به سر برد. پس از دو سال به مشهد مقدس رفت و تا سال 1346 ق در مشهد زیست و سپس به نجف اشرف بازگشت و در سال 1359 ق در این شهر در گذشت و در آستانه امیرالمؤمنین علیه السلام در جوار مرقد استادش، محدث نوری، مدفون شد محدث قمی در عمر شصت و پنج ساله‏اش که در زهد و پارسائی و فقر ظاهری و غنا و استغنای باطنی گذارند 65 اثر ارزشمند علمی تقدیم دوستداران معارف و فرهنگ شیعی کرد که معروف‏ترین آنها مفاتیح الجنان است و در هر خانه‏ای در کنار قرآن یک مفاتیح الجنان است و در هر خانه‏ای در کنار قرآن یک مفاتیح الجنان وجود دارد. کتاب مهم و ارزشمند دیگر او سفینه البحار است که گرچه فهرست بحارالانوار قلمداد می‏شود اما خود بنفسه کتاب مستقل و پر محتوایی است و مباحث قرآنی دیگر او الدر النظیم فی لغایت القرآن الکریم است که در قم به چاپ رسیده است (به نقل از کتاب دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی)
هدف از دست یازیدن به تجدید چاپ این کتاب، در وحله نخست احیاء سنن اسلامی و احیاء آثار بزرگان دینی می‏باشد به ویژه که کتاب، نوشته عالم بزرگ و دعا شناس خبره‏ای چون محدث قمی (ره) می‏باشد که غیر از این کتاب 14 تالیف دیگر در زمینه ادعیه و زیارات نگاشته‏اند که معروف‏ترین آنها مفاتیح الجنان می‏باشد. در وحله دوم نیازی است که امروز جامعه ما و به ویژه نسل جوان به ادعیه وارده از اهل بیت عصمت و طهارت علیه السلام دارد.
چطور است که دیگران، ظروف پوسیده و زنگ زده هزاران سال قبل را با صرف بودجه‏های کلان، از اعماق زمین بیرون می‏آورند و پیرامون آن به تحقیق می‏پردازند و آن را در معرض تماشا قرار می‏دهند ولی ما گوهرهای درخشان ادعیه و کلمات گهر بار ائمه معصومین علیه السلام این گنجینه‏های معنویت را احیاء و نشر نوی آن ذائقه تشنه جویندگان آن را اسیر نسازیم؟
به راستی اگر تلاش و مجاهدت عالمانی مخلص، چون شیخ عباس - همو که احترام خاص او در کتاب‏هایش به ائمه معصومین علیه السلام انسان را به شگفتی وا می‏دارد و البته حاکی از معرفت ایشان به مقام والای آن بزرگواران است - نبود، آیا این همه اثر دینی در اختیار داشتیم؟
چند نکته پیرامون کتاب
1 - در نسخه‏ای که ما از این کتاب در دست داریم، دو کتاب به همراه هم،در ابتدای دهه اول 1300 شمسی چاپ شده است و لذا در چاپ جدید نیز به همان کیفیت خواهد بود.
2 - سعی شده به نگارش اصلی کتاب که داری زیبائی مخصوص به خود، می‏باشد خدشه‏ای وارد نیاید و حتی المقدور تغییر زیادی داده نشود و لذا برخی از لغات مشکل با مترادف آن جایگزین شده و یا برخی از جمله‏ها با حفظ مفهوم اصلی، به صورت روان‏تر در آمده است. همچنین در مواردی، برای استفاده بهتر کسانی که به ادبیات گذشته آشنایی ندارند. با افزودن حروف ربط یا کلمات لازم، جمله بازنویسی شده است.
3 - کتاب دستورالعمل قبل از مفاتیح الجنان نوشته شده است و ادعیه‏ای که در آن ناتمام است، در مفاتیح الجنان بطور کامل آمده است.
4 - منابع روایی کتاب چنانچه مؤلف، خود تذکر داده‏اند کتب معتبری چون اقبال و مصباح و زاد المعاد می‏باشد.
یاد آوری
دعا می‏باید در زمان اقبال قلب و همراه با اشتیاق درونی باشد و نباید آن را به خود دیگران تحمیل کرد و این نکته‏ای است که در عبادات باید رعایت شود، چنانچه روایاتی در این زمینه وارده شده است.
سحر با باد می‏گفتم حدیث آرزومندی - خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی
دعای صبح و آه شب کلید گنج مقصود است - بدین راه و روش می‏رو که با دلدار پیوندی
با پیشرفت علومی مانند روان‏شناسی نقش دعا در زندگی انسان بیشتر آشکار شده و حتی در غرب هم بر دعا و ارتباط معنوی با خداوند البته با تأکید بر جنبه فردی بودن آن، تأکید شده است.
در پایان از مساعدت تمامی کسانی که به گونه‏ای در نشر این اثر شریف همراهی نموده‏اند تشکر نموده و برای آنان موفقیت روزافزون دارم.
اینجانب از صاحب تمامی کسانی که به گونه‏ای در نشر این اثر شریف همراهی نموده‏اند تشکر نموده و برای آنان آرزوی موفقیت روزافزون دارم.
اینجانب از صاحب نظران و خوانندگان عزیز، انتظار دارد لغزش‏های موجود و اشکالات را به دیده اغماض نگریسته و تذکرات ضروری خود را به صورت کتبی، به آدرس ناشر محترم ارسال نمایند.
حافظا در کنج فقر و خلوت شبهای تار - تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور.
ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخره حسنه و قنا عذاب النار .
محمد حسین ربانی.