در احادیث اسلامی فوقالعاده به این مسأله اهمّیّت داده شده و ریاکاری به عنوان یکی از خطرناکترین گناهان معرفی شده است که به گوشهای از آن در ذیل اشاره میشود:
1 - در حدیثی از پیغمبر اکرم میخوانیم: «اَخْوَفُ ما اَخافُ عَلَیکُمْ اَلرِّیا وَالشَّهْوَةُ الْخَفِیَّةُ؛ خطرناکترین چیزی که از آن بر شما میترسم ریاکاری و شهوت پنهانی است!»(328)
ظاهراً منظور از شهوت پنهانی همان انگیزههای مخفی ریاکاری است.
2 - در حدیث دیگری از همان حضرت آمده است: «اَدْنَی الرِّیاءِ شِرْکٌ؛ کمترین ریا شرک به خداست.»(329)
3 - باز از همان حضرت آمده است که فرمود: «لایَقْبَلُ اللَّهُ عَمَلاً فیهِ مِقْدارُ ذَرَّةٍ مِنْ رِیاءٍ؛ خداوند عملی را که ذرّهای از ریا در آن باشد قبول نمیکند!»(330)
4 - در حدیث دیگری از همان بزرگوار آمده است «اِنَّ المُرائِی یُنادی عَلَیْهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ یا فاجِرُ یا غادِرُ یامُرائی ضَلَّ عَمَلُکَ وَ حَبَطَ اَجْرُکَ اِذْهَبْ فَخُذْ اَجْرَکَ مِمَّنْ کُنْتَ تَعْمَلُ لَهُ؛ روز قیامت شخص ریا کار را صدا میکنند و میگویند ای فاجر! ای حیلهگر پیمان شکن! و ای ریاکار! اعمال تو گم شد و اجر تو نابود گشت برو و پاداش خود را از کسی که برای او عمل کردی بگیر!»(331)
5 - یکی از اصحاب میگوید: پیامبرصلی الله علیه وآله را گریان دیدم، عرض کردم: چرا گریه میکنید؟ فرمود: «اِنّی تَخَوَّفْتُ عَلی اُمَّتی الشِّرْکَ، َامَّا اِنَّهُمْ لایَعَبُدُونَ صَنَماً وَ لا شَمْساً وَ لا قَمَراً وَ لا حَجَراً، وَ لکِنَّهُمْ یُرائُونَ بِاَعْمالِهِمْ؛ من بر امتّم از شرک و چند گانه پرستی بیمناکم! بدانید آنها بت نخواهند پرستید و نه خورشید و ماه و قطعات سنگ را، ولی در اعمالشان ریا میکنند (و از این طریق وارد وادی شرک میشوند).»(332)
6 - در حدیث دیگری از همان حضرتصلی الله علیه وآله نقل شده است که فرمود: اِنَّ الْمَلَکَ لَیَصْعَدُ بِعَمَلِ الْعَبْدِ مُبْتَهِجاً بِهِ فَاِذا صَعَدَ بِحَسَناتِهِ یَقُولُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ اِجْعَلُوها فی سِجِّینٍ اِنَّهُ لَیْسَ اِیَّایَ اَرادَ بِها؛ فرشته عمل بندهای را با شادی به آسمان میبرد هنگامی که حسنات او را به بالا میبرد خداوند عزّوجل میفرماید آن را در جهنّم قرار دهید، او عمل خود را به نیّت من انجام نداده است!»(333)
7 - باز در حدیث دیگری از همان حضرتصلی الله علیه وآله میخوانیم: «یَقُولُ اللَّهُ سُبْحانَهُ اِنّی اَغْنَیَ الشُّرَکاءِ فَمَنْ عَمِلَ عَمَلاً ثُمَّ اَشْرَکَ فیْهِ غَیْری فَاَنَا مِنْهُ بَرِیءٌ وَ هُوَ لِلَّذی اَشْرَکَ بِهِ دُونی؛ خداوند سبحان میفرماید: من بینیازترین شریکانم، هرکس عملی بجا آورد و غیر مرا در آن شریک کند من از او بیزارم، و این عمل از آنِ کسی است که شریک قرار داده نه از آنِ من!»(334)
این هفت حدیث پر معنی و تکان دهنده که همه از پیغمبر اکرمصلی الله علیه وآله نقل شده است بخوبی نشان میدهد گناه ریا به قدری عظیم است که چیزی با آن برابری نمیکند و این به خاطر آثار بسیار بدی است که ریا در فرد و جامعه و در جسم و روح انسان ایجاد میکند.
از امامان معصومعلیهم السلام احادیث تکاندهندهای دیده میشود، از جمله:
8 - در حدیثی از امام صادقعلیه السلام میخوانیم که از جدّش نقل میکند: «سَیَأْتی عَلَی النَّاسِ زَمانٌ تَخْبُثُ فیهِ سَرائِرهمْ وَ تَحُسنُ فیهِ عَلانِیَّتُهُم، طَمَعاً فیالدُّنیا لایُریدُونَ ما بِهِ عِنْدَ رَبِّهِم یَکُوْنَ دِیُنهُم رِیاءً، لایُخالِطُهُمْ خَوْفٌ یَعُمُّهُمُ اللَّهُ بِعِقابٍ فَیَدْعُونَهُ دُعاءَ الْغَریقِ فَلایَسْتَجِیبُ لَهُمْ؛ زمانی بر مردم فرا میرسد که باطن آنها آلوده و ظاهرشان زیبا است، و این به خاطر طمع در دنیا میباشد، هرگز آنچه را نزد پروردگارشان است اراده نمیکنند، دین آنها ریا است،و خوف خدا در قلبشان نیست، خداوند مجازاتی فراگیر بر آنها میفرستد و آنها همچون فرد غریق او را میخوانند ولی دعای آنان را اجابت نمیکند!»(335)
9 - در حدیث دیگری از امام صادقعلیه السلام آمده است: «کُلُّ رِیاءٍ شِرْکٌ اِنَّهُ مَنْ عَمِلَ لِلنَّاسِ کانَ ثَوابُهُ لِلنَّاسِ وَ مَنْ عَمِلَ لِلَّهِ کانَ ثَوابُهُ عَلَی اللَّهِ؛ هر ریائی شرک است، هر کس برای مردم عمل کند پاداش او بر مردم است، و هر کس برای خدا عمل کند ثوابش بر خداست!»(336)
10 - در حدیثی از امام امیرالمؤمنینعلیه السلام میخوانیم: «الْمُرائی ظَاهِرُهُ جَمیلٌ وَ باطِنُهُ عَلیلٌ ...؛ ریا کار ظاهر عملش زیبا و باطنش زشت و بیمار است!»(337)
و نیز فرمود: «ما اَقْبَحَ بِاْلاِنْسانِ باطِناً عَلیلاً وَ ظاهِراً جَمیلاً؛ چه زشت است که باطن انسان خراب و بیمار و ظاهرش زیبا باشد»!(338)
و در این زمینه روایات از رسول خداصلی الله علیه وآله و ائمّه هدی بسیار فراوان است.