این معنی در روایات اسلامی نیز فوقالعاده مورد بحث قرار گرفته است که گوشههایی از آن را در ذیل از نظر میگذرانیم:
1 - در حدیثی از پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله میخوانیم: «ثَلاتٌ لایَغُّلُ عَلَیْهِنَّ قَلْبُ رَجُلٍ مُسْلمٍ اِخْلاصُ الْعَمَلِ للَّهِ عَزَّوَجَلَّ و النَّصیحَةُ لِاَئِمَّةِ الْمُسْلِمینَ وَ اللُّزُومِ لِجَماعَتِهِمْ؛ سه چیز است که قلب هیچ مسلمانی نباید درباره آن خیانت کند (و همه مسلمین باید آن را رعایت کنند): خالص کردن عمل برای خدا، و خیرخواهی برای پیشوایان اسلام و ملازمت جماعت مسلمین و جدا نشدن از آن.»(296)
2 - در حدیث دیگری از آن حضرت میخوانیم که اخلاص از اسرار الهی است: «اَلْاِخلاصُ سِرٌّ مِنْ اَسْرارِی اَسْتَوْدِعُهُ قَلْبَ مَنْ اَحْبَبْتُهُ مِنْ عِبادی؛ اخلاص یکی زا اسرار من است و آن را در قلب هر کس از بندگانم را که دوست بدارم به ودیعه میگذارم.»(297)
3 - امیر مؤمنان علی علیه السلام میفرماید: «اَلْاِخلاصُ اَشرَفُ نِهایَةٍ؛ اخلاص با ارزشترین مقامی است که انسان به آن میرسد.»(298)
4 - و در تعبیر بلند دیگر میفرماید: «اَلْاِخلاصُ اَعْلَی الْاِیْمانِ؛ اخلاص برترین مقام ایمان است.»(299)
5 - و در تعبیر پرمعنای دیگری از همان امام میخوانیم: «فی اِخْلاصِ الاَعْمالِ تَنافَسَ اُولوُا النُّهی وَ الْاَلْبابِ؛ رقابت عاقلان و اندیشمندان با یکدیگر در اخلاص عمل است.»(300)
6 - این مسأله تا آنجا اهمّیّت دارد که رسول اکرمصلی الله علیه وآله تفاوت مقامات مؤمنان را در تفاوت درجات اخلاص میشمرد و میفرماید: «بِالْاِخلاصِ تَتَفاضَلُ مَراتِبُ الْمُؤْمِنِینَ»(301)
7 - امیرمؤمنان علیعلیه السلام نیز آخرین مرحله یقین را اخلاص معرّفی میکند و میفرماید: «غایَةُ الْیَقِیْنِ اَلْاِخْلاصُ»(302)
8 - اخلاص بقدری اهمّیّت دارد که مقدار مختصری از عمل که با آن باشد سبب نجات انسان میگردد، چنان که در حدیث رسول خداصلی الله علیه وآله آمده است: «اَخْلِصْ قَلبَکَ یَکْفِکَ القَلیلُ مِنَ الْعَمَلِ»(303)
9 - اخلاص تا آن حد اهمّیّت دارد که علیعلیه السلام آن را عبادت مقرّبان درگاه خدا میشمرد، و میگوید: «اَلْاِخُلاصُ عِبادَةُ الْمُقَرَّبینَ.»(304)
10 - این بحث دامنهدار را با حدیث جالب دیگری از علیعلیه السلام به پایان میبریم که فرمود: «طُوبی لِمَنْ اَخْلَصَ للَّهِ الْعِبادَةَ وَ الدُّعاءَ وَلَمْ یَشْغَلْ قَلْبَهُ بِما تَری عَیْناهُ، وَ لَمْ یَنْسَ ذِکرَ اللَّه بِما تَسْمَعُ اُذُناهُ وَ لَمْ یَحْزَنْ صَدْرُهُ بِما اُعْطِیَ غَیْرَهُ؛ خوشا به حال کسی که عبادت و دعایش را برای خدا خالص کند، و قلب خود را به آنچه میبیند مشغول ندارد، و یاد خدا را با آنچه میشنود، به فراموشی نسپرد، درونش به خاطر نعمتهایی که به دیگران داده شده است، غمگین نشود.»(305)