از آنچه گذشت به این نتیجه رسیدیم که اساس ارزش از دیدگاه مکتب اسلام، ایمان و تقواست که این دو نیز با هم رابطه علی و معلولی دارند. در واقع ایمان مانند چشمهای از قلب میجوشد، به سوی اعضاء و جوارح جریان پیدا میکند و به صورت اعمال صالحه و حسنه ظاهر میشود. پس ریشه تقوا در قلب است، از ایمان تولید و تغذیه میشود و آثار و ثمرات آن در رفتار انسان ظاهر میگردد پس میتوان گفت: ریشه اخلاق و ارزش اخلاقی از دیدگاه اسلام ایمان است و برای به دست آوردن تقوا و تخلق شایسته، نخست باید به تحصیل ایمان مبادرت شود.
البته، در زمینه هر یک از ارزشهای ویژه صفات و افعال مورد پسند اسلام، بحث و بررسی جداگانه لازم است تا روشن شود که آن ارزش خاص چگونه پدید میآید و برای تحصیل آن چه تدبیری باید بیندیشیم و بکار بندیم؛ ولی، قبل از همه لازم است ریشه ارزشها یعنی ایمان را بطور کلی مورد بحث قرار دهیم تا روشن شود از چه راهی میتوان به تحصیل آن پرداخت و نیز به اینکه ایمان دارای تقویت و تکمیل آن همت گمارد. همچنین از آنجا که ایمان تحت تأثیر عواملی مخرب قرار میگیرد، آفات آن را بشناسیم و ببینیم برای حفظ سلامت و رشد و باروری آن چگونه باید با این افات مبارزه کرد.
اساس ارزش این است که انسان چیزی را که تشخیص میدهد بر اساس موازین صحیح، پسندیدهتر است، در مقابل کار ناپسند یا پسندیده انتخاب کند. بنابراین، اولین اصل در اخلاق انتخاب و اختیار انسان است و اختیار در جایی تحقق پیدا میکند که انسان به دو یا چند طرف یک موضوع توجه یافته و پس از مقایسه و سنجش آنها با یکدیگر آگاهانه یکی را انتخاب کند بنابراین، شرط اساسی انتخاب صحیح این است که انسان به اطراف موضوع توجه داشته باشد.