تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد اول‏
آیت الله محمد تقی مصباح یزدی‏‏

رابطه ایمان و ارزش اعمال‏

از دیدگاه اسلام، کاری ارزشمند است که به وسیله نیت با خداوند مرتبط شود و چنین نیتی که رابطه با خدا را تحقق بخشد از کسانی متمشی خواهد شد که بخاطر خدا یا ترس از عذاب و یا امید به پاداش وی کاری را انجام دهند پس حتماً باید ایمان به خدا و روز جزا داشته باشند؛ زیرا، تا کسی ایمان به خدا نداشته باشد نمی‏تواند کاری را به خاطر خداوند انجام دهد و تا ایمان به روز قیامت نداشته باشد که روز حساب و پاداش و کیفر است نمی‏تواند برای امید به پاداش خدا یا ترس از عذاب وی کاری انجام دهد. بنابراین، ایمان نقش اساسی دارد و اگر کسی بخواهد برای امید به پاداش خدا یا ترس از عذاب وی کاری انجام دهد باید به روز قیامت که روز حساب و جزاست ایمان داشته باشد. این رابطه میان عمل و ایمان چنان قوی است که می‏توان گفت: کسانی که به انگیزه ریا، کاری را انجام می‏دهند، در حقیقت، ایمان به خدا و روز قیامت ندارند و خداوند در این باره می‏فرماید:
کالذی ینفق ماله رئاء الناس و لا یومن بالله و الیوم الاخر(159).
(مانند کسی که اموال خود برای خوش آمد مردم انفاق کند و به خدا و روز جزا ایمان ندارد.)
جمله:
لا یؤمن بالله و الیوم الاخر.
در این آیه با جمله:
ینفق ماله رئاء الناس.
ارتباط دارد به این شکل که منشأ ریایی نبودن کار، ایمان بالله و الیوم الاخر است و اگر فرض شود مؤمن کاری را ریاء انجام دهد که منشأ آن کارش ایمان نیست. یعنی ایمانش آنقدر ضعیف است که در آن حال و در آن کار فراموش می‏شود و به یاد خدا و روز قیامت نیست. چنین کاری باطل و احیاناً حرام است و به جای ثواب عذاب دارد.
بنابراین، نیت که مقوم ارزش اخلاقی و یا روح ارزش اخلاقی است، از دیدگاه اسلام، تحقق آن مشروط به ایمان خواهد بود، اگر ایمان نباشد چنین نیتی تحقق پیدا نمی‏کند و کاری که بدون آن انجام شده بی ارزش خواهد بود. از اینجاست که باید گفت: در اسلام، ریشه ارزشها ایمان به خدا و روز جزاست و چنانکه گفتیم: نظام اخلاقی اسلام با نظام عقیدتی آن مربوط است و نمی‏تواند مستقل از آن باشد.
پس بخوبی روشن می‏شود که روح ارزش، نیت است و نیت باید خدایی باشد و چنین نیتی جز با ایمان به خدا و روز قیامت تحقق پذیر نیست و می‏توان نتیجه گرفت کاری در حد نصاب ارزشمند است یعنی، موجب سعادت آخرت می‏شود که برخاسته از ایمان به خدا و قیامت باشد.