مفاهیمی که در مورد افعال اخلاقی بکار میروند و دارای ارزش اخلاقی و مطلوبیت بالغیر هستند یک سلسله مفاهیم عام انتزاعی هستند و یک سلسله مفاهیم خاص که مصادیق آن مفاهیم عام قرار میگیرند. و اکنون ما بر آن هستیم که مفاهیم عام ارزشی به معنای اخلاقی آن را در قرآن بررسی کنیم.
بدیهی است گستردهترین مفاهیم اخلاقی، مفاهیم خوب و بد هستند در قلمرو اخلاق؛ یعنی، در مواردی که صفت فعل اختیاری انسان قرار میگیرند. در قرآن مفاهیمی معادل مفاهیم خوب و بد در مورد افعال اختیاری بکار رفته که بعضی از آنها مثل خود مفاهیم خوب و بد در فارسی، کاربرد غیر اخلاقی هم دارند که طبعاً در کاربرد اخلاقی این گونه مفاهیم حیثیت اختیاری بودن ملحوظ است و در این صورت به عنوان صفتی برای فعل اختیاری انسان بکار میروند. ولی بعضی دیگر از آنها ویژه افعال اخلاقی است و در خارج از قلمرو اخلاق، مورد استفاده قرار نمیگیرند.
اکنون، مفاهیم عام اخلاقی موجود در قرآن را تا حدی که این نوشته مجال میدهد به ترتیب بررسی میکنیم: