احترام به مردم در تمام مواقع از برنامههای قطعی زندگی رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بود. بدون مبالغه میتوان گفت این خوی پسندیده از بزرگترین عوامل پیشرفت و موفقیت آن حضرت است.
کان یکرم من یدخل علیه حتی ربما بسط ثوبه و یؤثر الداخل بالوسادة التی تحته؛(287)
هر کس بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم وارد میشد، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به او احترام مینمود. چه بسا عبای خود را به جای فرش زیر پای او میگسترانید و بالشی که تکیهگاه خودش بود به او میداد!
دخل علی النبی صلی الله علیه و آله و سلم رجل المسجد و هو جالس وحده فتزحزح له و قال انّ من حقّ المسلم علی المسلم اذا أراد الجلوس أن یتزحزح له؛(288)
رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم تنها در مسجد نشسته بود. مردی وارد شد و به طرف پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمد.
حضرت از جا حرکت کرد و به احترام او قدری عقب رفت. عرض کرد: که جا وسیع است، چرا قدمی به عقب رفتید؟ حضرت فرمودند: از حقوق مسلمان برای واردین، حریم گرفتن و قدمی به عقب رفتن است.(289)
و کان اذا لقیه واحد من أصحابه قام معه فلم ینصرف حتی یکون الرجال ینصرف عنه و اذا لقیه أحد من أصحابه فتناول یده ناولها ایّاه فلم ینزع عنه حتی یکون الرجل هو الذی ینزع عنه؛(290)
وقتی یکی از اصحاب به دیدن آن حضرت میآمد، به احترام او آن قدر مینشست تا خود آن مرد از مجلس خارج شود و چون کسی به ملاقات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم میآمد و میخواست مصافحه کند، به او دست میداد و دست خود را نمیکشید تا وقتی آن مرد دست خود را بکشد.
کان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم یقسم لحظاته بین أصحابه فینظر الی ذا و ینظر الی ذا بالسویّة؛(291)
برای حفظ احترام تمام مردم، رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در مجالس عمومی نگاههای مودتآمیز خود را بالسویه متوجه کلیه حضار میفرمود.
أنّ رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم لا یدع أحدا یمشی معه اذا کان راکبا حتی یحمله فان أبی قال تقدم أمامی و أدرکنی فی المکان الذی ترید؛(292)
اگر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم سوار بود اجازه نمیداد کسی پیاده در رکابش راه برود، او را به ترک خود سوار میکرد و اگر از سوار شدن ابا مینمود به او میفرمود شما جلو برو و در فلان مکان مرا ملاقات کن.
گاهی در مواقع مخصوصی اتفاق میافتاد که رفتار صحیح و مصلحتآمیز پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، عکسالعمل نامطلوبی در قلوب بعضی از مردم ایجاد میکرد و کسانی آن کار را اهانت و تحقیر عملی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به خود تعبیر میکردند، پیشوای گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فورا با توضیح قضیه، آن تیرگی را برطرف میفرمود و احترام خود را نسبت به شخصیت آنان آشکار میکرد.(293)