تربیت
Tarbiat.Org

حکایات منبر « داستان‏های شیرین و حکایات خواندنی در محضر استاد سخن، زبان گویای اسلام مرحوم فلسفی رحمة الله علیه »
محمد رحمتی شهرضا

جاه‏طلبی

آن کس که اسیر حب جاه است و می‏خواهد در دل‏ها نفوذ کند، باید به گونه‏ای قدم بردارد و خویشتن را طوری بسازد که مردم می‏خواهند و موجب جلب محبتشان می‏شود. چنین روشی اغلب مستلزم ریاکاری و دروغگویی در کردار و گفتار است و این همان دورویی و نفاقی است که در حدیث رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمده و فرموده است: حب جاه، نفاق را در دل‏ها می‏رویاند و چنین محبوبیتی نه تنها قدر و ارزشی ندارد، بلکه در دنیا منافی با فضیلت و شرف انسان است و در آخرت مایه عذاب و کیفر الهی است.
در گذشته و حال افراد نادانی بوده و هستند که بر اثر جهالت و ناگاهی یا به انگیزه خودپرستی و حب جاه، مردمی نادان‏تر از خود با کارهایی ناصحیح اغفال نمودند، خویشتن را محبوب آنان ساختند و قلوبشان را به تسخیر خود در آوردند.
در این جا نمونه‏ای را که حضرت جعفر بن محمد علیه‏السلام خود ناظر آن بوده و شرح داده است را می‏آوریم.
امام علیه‏السلام می‏فرماید: کسی که از هوای نفس خود پیروی کند و رأی باطل خود را با اعجاب بنگرد، همانند مردی است که شنیدم گروه‏هایی از اقوام مختلف تعظیم و توصیفش می‏نمایند. علاقه‏مند شدم او را ببینم به گونه‏ای که مرا نشناسد تا بدانم وزن و ارزشش چقدر است. روزی در محلی او را دیدم که مردم گردش جمع شده بودند. پشت سر مردم ایستادم، در حالی که با پارچه کوچکی قسمتی از صورت خود را پوشانده بودم، به او و مردم می‏نگریستم. او آنان را با گفته‏های خود فریب می‏داد، تا آن که راه خود را کج کرد و از مردم جدا شد. من از پی او رفتم. طولی نکشید به نانوایی رسید، او را اغفال نمود و دو قرص نان او را به صورت سرقت برداشت. در نفس خود تعجب کردم و گفتم شاید با او معامله‏ای دارد.
سپس به انارفروشی رسید. او را نیز اغفال نموده و دو انار از او به صورت سرقت برداشت. در دلم گفتم که شاید با او نیز معامله دارد.
باز از پی او رفتم تا به مریضی گذر کرد. دو قرص نان و دو انار را نزد او گذارد و رفت. در صحرا به دنبالش رفتم تا به بقعه‏ای رسید و در آن جا توقف نمود.
پیش رفتم و گفتم: ای بنده خدا! من از تو چیزهایی را شنیده بودم. دوست داشتم تو را ببینم و دیدم. لکن از تو کارهایی مشاهده کردم که دلم را مشغول نموده است.
گفت: آن چیست؟
گفتم: از خباز دو قرص نان دزدیدی و از انارفروش دو انار!
قبل از آنکه جواب مرا بدهد به من گفت: تو کیستی؟
گفتم: مردی از اولاد آدم و از امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم
گفت: به من بگو تو کیستی؟
گفتم: از اهل بیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم
گفت: اهل کجایی؟
گفتم: اهل مدینه
گفت: شاید تو جعفر بن محمد علیه‏السلام باشی
گفتم: بلی!
گفت: شرافت اصل برای تو، با جهلی که به کتاب خدا داری، چه فایده‏ای دارد؟
گفتم: جهل من به کتاب خداوند چیست؟
گفت: در قرآن شریف آمده است که هر کس یک حسنه بجا آورد، ده برابر اجر دارد و هر کس مرتکب یک گناه شود، جز کیفر یک گناه ندارد. من وقتی دو نان دزدیدم، دو گناه کردم و چون دو انار دزدیدم، دو گناه دیگر مرتکب شدم و چون آنها را صدقه دادم، از چهل حسنه برخوردار شدم. چهار گناه را از چهل حسنه کم کن، سی و شش حسنه باقی‏ماند.
حضرت فرمود به او گفتم: تو به کتاب خداوند متعال جاهل هستی! مگر نشنیده‏ای که باریتعالی فرمود: انما یتقبّل الله من المتقین؛(196) عمل اهل تقوی مورد قبول خداوند است.
تو با دزدی دو قرص نان، دو گناه کردی و با دزدی دو انار، مرتکب دو گناه شدی، وقتی آنها را بدون اجازه صاحبانش به دیگری دادی، چهار گناه دیگر بر چهار گناه اول افزودی و چهل حسنه بر چهار گناه اضافه نکردی.
آن شخص پس از شنیدن سخن امام علیه‏السلام حیران بر آن حضرت می‏نگریست. امام علیه‏السلام فرمود: من برگشتم و او را ترک گفتم. سپس امام علیه‏السلام فرمود: بمثل هذا التأویل القبیح المستکره یَضلّون و یُضلّون؛(197) و به استناد این‏گونه تأویل‏های قبیح، گمراه می‏شوند و گمراه می‏کنند.(198)