تربیت
Tarbiat.Org

حکایات منبر « داستان‏های شیرین و حکایات خواندنی در محضر استاد سخن، زبان گویای اسلام مرحوم فلسفی رحمة الله علیه »
محمد رحمتی شهرضا

گفتار نرم‏

عن علی علیه‏السلام قال: عود لسانک لین الکلام؛(93)
امام علی علیه‏السلام فرموده:
زبانت را عادت ده که گفتارش همیشه نرم و ملایم باشد.
مردی به نام اسحاق کندی که در زمان خود فیلسوف عراق بود به نوشتن کتابی دست زد که حاوی تناقض‏های قرآن باشد. در این کار همت گمارد و برای انجام آن تنها در منزل نشست و مشغول به نوشتن گردید.
روزی یکی از شاگردان او بر حضرت امام حسن عسگری علیه‏السلام وارد شد. حضرت به وی فرمود:
آیا در بین شما یک مرد رشید نیست که استادتان را از کاری که درباره قرآن شروع کرده، باز دارد؟
عرض کرد: ما از شاگردان او هستیم، چطور ممکن است در این مورد یا دیگر موارد به او اعتراض نماییم؟
امام علیه‏السلام فرمود: آیا حاضری آن را که به تو می‏آموزم، در محضر استادت انجام دهی؟
عرض کرد: بلی!
فرمود: نزد او برو، با وی به لطف و گرمی انس بگیر و در کاری که می‏خواهد انجام دهد یاری‏اش نما و چون با او مأنوس گشتی، بگو برای من سوال پیش آمده است، اجازه می‏خواهم بگویم که از مثل شما توقع این اجازه هست. سپس بگو: اگر تکلم‏کننده به این قرآن نزد شما بیاید و این سوال مطرح گردد، که آیا جایز است مراد گوینده قرآن از گفته‏های خودش غیر آن باشد که شما گمان برده‏اید و آن را برداشت نموده‏اید؟
او در پاسخ خواهد گفت: این احتمال هست. آنوقت به او بگو شما از کجا مقصد متکلم قرآن را درک نموده‏اید؟ شاید منظور او غیر از آن چیزی باشد که شما گمان برده‏اید.
فصار الرجل الی الکندی و تلطّف الی أن ألقی علیه هذه المسألة فقال له أعد علی فأعاد علیه فتفکر فی نفسه و رأی ذلک محتملا فی اللغة و سائغا فی النظر؛(94)
آن مرد نزد فیلسوف کندی رفت و طبق دستور امام پس از تلطف و مهر، مطلب را با وی در میان گذارد، آنقدر این کلام موثر افتاد که به او گفت: دوباره بگو! دوباره گفت. فیلسوف، پس از اندیشه و تفکر ابراز داشت این که گفتی به اعتبار لغت، محتمل است و از جهت دقت نظر، جایز است.
این احتمال صحیح و اساسی طبق دستور امام عسکری علیه‏السلام به نرمی و ملایمت و با حفظ شخصیت فیلسوف تحصیل‏کرده القا گردید، از این‏رو در وی اثر مفید گذارده و او را در نوشتن کتاب، دودل و مردد ساخت. حال اگر همین مطلب با تندی و خشونت ادا می‏گردید، وی را در عقیده خود مقاوم می‏نمود و به گفته‏هایش پافشاری نشان می‏داد.(95)