عبادت از ریشه عبد به معنای برده، بنده و غلام گرفته شده. در این جا مراد از آن، بنده و مملوک واقعی است که از خود چیزی ندارد و هر چه دارد از خداست: عبدا مملوکا لا یقدر علی شیء.(114)
مفهوم عبد، مشتمل بر نوعی اضافه و بیانگر ارتباطی است که بین عبد و خالق و معبود وجود دارد؛ چنانکه همین ارتباط طرفینی، بین مالک و مملوک نیز وجود دارد. پس از لحاظ ارتباطی که بین انسان و خدا یا انسان و مخلوقات خدا وجود دارد، مفهومی چون عبد انتزاع میشود. چنانکه با لحاظ ارتباط طرفینی، خداوند رب است و ما مربوب، او مالک است و ما مملوک. بر اساس این ارتباط، ما هستی خود را از خدا میدانیم و معتقدیم که ما از خود هیچ نداریم.
در مقام عبادت، او معبود است و ما عابد. وقتی انسان به ارتباط خود با خداوند مینگرد، اصلیترین و اولین مفهومی که به ذهنش میرسد، این است که من هر چه دارم، از خداوند است و بدون افاضه الهی، من چیزی نیستم. با این اعتقاد او با همه وجود خود را مملوک خدا و فقیر محض میشناسد و خداوند را مالک و غنی مطلق: یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید؛(115)
ای مردم، شمایید نیازمند به خدا و خداست تنها بینیاز ستوده.