در این مجال مناسب است که سخن زیبایی از مرحوم علامه مجلسی درباره قصد قربت و اخلاص در نماز و دشواری تحصیل آن نقل وشد، و ان این است:
و اما القربة فی اصعب الامور و لا یتیسر تصحیحها عند ارادة الصلاة، بل یتوقف علی مجاهدات عظیمة و تفکرات صحیحة و ازالة حب الدنیا و الاموال و الاعتبارات الدنیویة عن النفس...؛
اما قصد قربت در نماز، فراهمشدنش از مشکلترین کارهاست و تحصیل آن به هنگام اقدام برای ادای نماز، میسر نمیشود. بلکه برای فراهم ساختن قصد قربت متوقف است بر مجاهدتهای بزرگ، اندیشیدنهای صحیح، زدودن دوستی دنیا، اموال، ریاستها و اعتبارات دنیوی از نفس.
تا کسی در طی سالیان طولانی به مجاهده با نفس خود و ریاضتهای مشروع نپردازد و محبت دنیا، مال و حب ریاست و مقام را از دل خود زایل نکند و با تفکر در نظام خلقت و قوانین تکوینی و تشریعی حاکم بر آن، معرفت خویش را ارتقا نبخشد، نمیتواند قصد قربت داشته باشد و با توجه کامل نمازش را برای خداوند به جا آورد.
در ادامه ایشان میفرمایند:
و التواسل فی جمیع ذلک بجناب الحق تعالی لیتیسر له احدی المعانی السابقة بحسب استعداده و قابلیته و ما صادفه من توفیق الله و هدایته، فان کلا یعمل علی شاکلته و نیة کل امری تابع لما استقر فی قلبه من حب الله او حب الدنیا او حب الجاه او المال او غیر ذلک. و قلع عروق هذه الاغراض عن النفس فی غایة العسر و الاشکال، و معها تصحیح النیة من قبیل المحال و لذا ورد نیة المؤمن خیر من علمه. فکم من عابد من اهل الدنیا یظن ان نیته خالصة لله و لا یعبد فی جمیع عمره الا نفسه و هواه.(71)
و باید در تمام آن مراحل به خداوند توسل جوید تا با استعداد و قابلیت خود و توفیق و هدایت الهی که نصیب او می شود، به هر یک از آن مراحل دست یابد؛ چون هر کس به فراخور سرشت، عادت و روش خویش عمل میکند و نیت هر کس، از محبت خدا یا محبت دنیا، محبت ریاست، مال و آنچه در قلب او نهفته است سرچشمه میگیرد، و زدودن گرایشها و دلبستگیهای غیرالهی از دل، بسیار مشکل است و با وجود آنها نیز، داشتن نیت صحیح و خالص برای خداوند محال است؛ از این رو در حدیث آمده است:
نیت مؤمن از عملش بهتر است.
چه بسیار عابد وابسته به دنیایی که میپندارد نیتش برای خداوند خالص شده، در حالی که در همه عمرش به جز نفس و هوای نفس را نپرستیده است!