گفتیم که با کالبدشکافی کلمه اخلاص لا اله الا الله، به سوی رکن اساسی توحید رهنمون می شویم که اعتقاد به توحید لازم است و اگر کسی یکی از آن را نپذیرد، مشرک است. رکن اول، توحید در خالقیت است؛ یعنی اعتقاد به این که خداوند خالق آسمان و زمین و همه موجودات است.
رکن دوم توحید حقیقتی که در شعار توحید تجلی یافته، اعتقاد به توحید در ربوبیت تکوینی است؛ یعنی اعتقاد به این که تدبیر و اداره عالم فقط به دست خداوند است و همان کسی که جهان را آفریده، خود به تدبیر و اداره آن می پردازد.
رکن سوم توحید، اعتقاد به توحید در ربوبیت تشریعی است این رکن به حوزه رفتار انسان، که خداوند او را از عقل و نیروی اختیار برخوردار ساخته، اختصاص دارد و عبارت است از اختصاص حق قانونگذاری مطلق به خداوند.
بر این اساس، چون خداوند خالق و مالک هستی و از جمله مالک انسان است و انسان مملوک خداوند به شمار می آید، باید از تکالیف الهی اطاعت کند و تسلیم اراده تشریعی خداوند باش و معتقد شود که تنهخ شایستگی جعل مقررات و قوانین و هدایت تشریعی انسان را دارد و بدون اذن او کسی نمیتواند عهده دار این مهم گردد.
پس از اعتقاد به توحید در خالقیت و توحدی در ربوبیت تکوینی و تشریعی، انسان باید معتقد شود که تنها خداوند شایستگی پرستش و عبادت را دارد و کسی که غیر خدا را بپرستد، مشرک است.
در واقع، توحید در الوهیت و عبادت، جزء اخیر علت تامه توحید است و بر اعتقاد به خالق بودن خداوند و ربوبیت تکوینی و تشریعی او توقف دارد؛ چون تا انسان به وجود خدا، خالقیت او و ربوبیت تکوینی و تشریعی وی اعتقاد نداشته باشد، باور نمیکند که تنها خداوند معبود است و پرستش غیر او جایز نیست.