این فضیلت اخلاقی مانند همه فضایل اخلاقی دیگر ریشههای در اعماق جان انسان دارد، از جمله صفات زیر است:
الف: اعتماد به نفس و نداشتن عقده حقارت، انسان را به راستگویی دعوت میکند.
ب: شجاعت و شهامت ذاتی و اکتسابی سبب میشود که انسان واقعیتها را بگوید.
ج: پاک بودن حساب و نداشتن نکته ضعف سبب میشود که انسان گرایش به راستی پیدا کند، در حالی که آلودگان برای پوشانیدن عیوب خود به سراغ دروغ میروند.
د: از همه مهمتر ایمان به خدا و روز جزا و برخورداری از تقوای الهی عامل اصلی صدق و راستی است. به همین دلیل در حدیث معروفی که در نهجالبلاغه آمده است میخوانیم: ألایمان أن تؤثر الصّدق حیث یضرّک علی الکذب حیث ینفعک؛ نشانه ایمان آن است که راستگویی را در آنجا که به تو زیان میرساند به دروغ در آنجا که سود دارد مقدم داری.(268)