از نظر عملی راههای مختلفی برای درمان شهوتپرستی وجود دارد از جمله:
1- یکی از بهترین راههای عملی برای نجات از گرداب شهوت، اشباح صحیح امیال و خواستهای جنسی است؛ زیرا اگر خواستهها و امیالی که در درون انسان وجود دارند از راههای صحیح، اشباع گردند، دیگر زیانبار و مخرّب نخواهند بود؛ به تعبیر دیگر، این خواستها را نمیتوان و نباید سرکوب کرد، بلکه باید از آنها در کانالهای صحیح و سازنده استفاده کرد؛ در غیر این صورت ممکن است تبدیل به سیلاب ویرانگری شود که حرث و نسل انسان را با خود خواهد برد.
به همین دلیل، اسلام نه تنها تفریحات سالم و بهرهگیری معتدل از خواستهای درونی را مجاز شمرده، بلکه نسبت به آن تشویق نیز نموده است. خطبه معروفی که از امام جواد علیه السّلام در مورد عقد همسرش نقل شده است، شاهد گویای این مدعاست. آن حضرت در این خطبه میفرمایند: أمّا بعد فقد کان من فضل اللّه علی الأنام أن أغناهم بالحلال عن الحرام؛ یکی از نعمتهای الهی بر بندگان این است که آنها را به وسیله حلال از حرام بینیاز ساخته است.(483)
این حدیث معروف نیز بر همین نکته اشاره دارد: للمؤمن ثلاث ساعات، فساعة یناجی فیها ربّه، و ساعة یرمّ معاشه، و ساعة یخلّی بین نفسه و بین لذّتها فیما یحلّ و یجمل؛ انسان با ایمان ساعات زندگیاش را به سه بخش تقسیم میکند؛ قسمتی را صرف مناجات با پروردگارش میکند و قسمت دیگر را در راه اصلاح معاش و به زندگیاش به کار میگیرد قسمت سوّم را به بهرهگیری از لذّتهای حلال و دلپسند اختصاص میدهد.(484)
2- یکی دیگر از راههای نجات از شهوتپرستی، برنامهریزی دقیق برای برنامههای زندگی است؛ زیرا، هرگاه انسان، برای تمام اوقات خود برنامه داشته باشد (هر چند برنامه او در پارهای از موارد جنبه تفریحی و ورزشی داشته باشد)، دیگر مجالی برای کشیده شدن به آلودگیهای شهوانی باقی نمیماند.
3- برچیدن عوامل آلودگی نیز یکی از راههای درمان و یا پیشگیری است؛ زیرا امکان آلودگی به شهوات در محیطهای آلوده فراوان است؛ یعنی، اگر محیط، آلوده شهوت شود و اسباب آن در دسترسی همه قرار گیرد و آزادی نسبی نیز وجود داشته باشد، نجات از آلودگی، مخصوصاً برای قشر جوان یا کسانی که در سطح پایینی از معرفت دینی قرار دارند، بسیار دشوار خواهد شد.
4- احیای شخصیّت معنوی و انسانی افراد جامعه نیز، از راههای مهم درمان یا پیشگیری از آلودگیهای شهوانی است؛ زیرا انسان، هنگامی که از ارزش وجود و شخصیّت خود، آگاه شود و دریابد که او عصاره جهان آفرینش و گُل سرسبد جهان خلقت و خلیفه خدا در روی زمین است؛ به این سادگی خود را به شهوات نمیفروشند.
امیرمؤمنان علی علیه السّلام در این رابطه میفرمایند: من کرمت علیه نفسه هانت علیه شهوته؛ کسی که به ارزش وجود خویش پی بُرد، شهوات در برابر او بیارزش میشوند(485) و در حدیث دیگری از آن حضرت علیه السّلام آمده است: من عرف شرف معناه صائه عن دنائة شهوته...؛ کسی که شرافت ذاتی خود را بشناسد، او را از پَستی شهوت مصون میدارد!....(486)
آخرین نکتهای که ذکر آن لازم به نظر میرسد، این است که نه تنها در مسئله مبارزه با شهوات، بلکه در تمام موارد مبارزه با مفاسد اخلاقی، باید به مسئله مبارزه عملی اهمّیّت داد؛ به این معنی که هر قدر انسان با خُلق و خُوی بد به مبارزه برخیزد و در جهت مخالفت آن حرکت کند، آن خُلق و خُوها کمرنگ و ضعیف میشود و این مبارزه از صورت فعلی به صورت حالت و از صورت حالت به صورت عادت و از صورت عادت به صورت ملکه در میآید و خُلق و خُوی ثانوی در جهت مقابل شکل میگیرد؛ مثلاً، اگر انسان بخیل بذل و بخشش را تکرار کند، آتش بُخل به تدریج در درون او فروکش کرده و خاموش میشود.
اگر شهوتپرستان نیز در برابر طغیان شهوات، مقاومت و ایستادگی نمایند، طغیان شهوت فرونشسته و روح عفّت جایگزین آن میشود.
این نکته در سخن پُرمعنایی از امیرمؤمنان علی علیه السّلام نقل شده است: قاوم الشّهوة بالقمع لها تظفر؛ در برابر شهوت و امیال نفسانی، به قصد قلع و قمع مقاومت کن تا پیروز شوی.(487)