راه علاج این رذیله اخلاقی مانند سایر رذایل اخلاقی در درجه اوّل توجّه به انگیزهها و ریشهها و از بین بردن آن است، و با توجّه به اینکه ریشه تعصّب، حبّ ذات افراطی، پایین بودن سطح فرهنگ، شخصیّتزدگی، و اِنزوای اجتماعی و فکری است، برای از میان بردن این صفت رذیله باید سطح آگاهی افراد بالا رود، با اقوام و ملل دیگر و گروههای مختلف اجتماعی بیامیزند، حبّ ذات در آنها تعدیل گردد، و گرایشهای زیانبار قومی و قبیلگی از میان آنها برچیده شود تا پایههای تعصّب و لجاجت و تقلیدهای کورکورانه برچیده شود.
همچنین باید به آثارها و پیامدهای زیانبار آن توجّه شود، که این خود عامل دیگری برای از میان بردن این رذیله اخلاقی است.
هنگامی که انسان توجّه داشته باشد که تعصّب و لجاجت، پردهای بر فکر و عقل او میاندازد و او را از درک صحیح بازمیدارد، و نیز پیوندهای وحدت و اتحّاد را در جامعه بشری پاره میکند، و بذر نِفاق و اختلاف را در میان آنها میپاشد، و مایه درد و رنج انسانها میگردد، و حتّی گاه او را به پرتگاههایی که هرگز انتظار آن را نداشته است میکشاند، به یقین توجّه به این امور، او را از مرکب سرکش تعصّب و لجاجت پایین میآورد، و از بیراهههای خطرناک به شاهراه سعادت و خوشبختی رهنمود میگردد.
یکی دیگر از طرق درمان رذایل اخلاقی تغییر شکل و تعویض محتوای آن است به این معنی که انگیزهها را از بخشهای منفی به بخشهای مثبت هدایت کنیم:
مثلاً کسی که دارای تعصّب شدید نسبت به مسائل نادرستی است، به جای اینکه انگیزه تعصّب را در او بمیرانیم، تعصّب او را به امور مثبت متوجّه سازیم.
این همان چیزی است که در سخنان نورانی امیرمؤمنان علی علیه السّلام در خطبه قاصعه خواندیم که میفرماید: اگر بنا هست تعصّب داشته باشید سعی کنید تعصّب شما به خاطر مکارم اخلاق و محامد افعال و محاسن امور باشد.(334)
یعنی اگر بناست وابستگی توأم با اصرار نسبت به چیزی داشته باشید این وابستگی را نسبت به فضائل اخلاقی قرار دهید.