تربیت
Tarbiat.Org

اخلاق در قرآن جلد دوم - فروع مسائل اخلاقی
آیت الله مکارم شیرازی با همکاری جمعی از فضلاء و دانشمندان‏‏‏‏‏

3- علایم و نشانه‏های غرور

نشانه‏های غرور گاهی بسیار آشکار است به گونه‏ای انسان در نخستین برخورد به آن پی می‏برد و می‏فهمد که فلان شخص گرفتار غرور و خودبینی است. بی‏اعتنایی به مردم، بی‏توجّهی به حلال و حرام الهی، رعایت نکردن ادب با بزرگان و ترک محبّت با دوستان و بستگان، بی‏رحمی نسبت به زیردستان، ذکر سخنان ناموزون و دور از ادب، سردادن خنده و قهقهه بلند، دویدن در حرف دیگران، نگاه‏های تحقیرآمیز به صالحان و پاکان و عالمان و همچنین راه رفتن به صورت غیرمتعارف، پا را به زمین کوبیدن، شانه را تکان دادن، نگاه‏های غیرمتعارف به زمین و آسمان نمودن و حتّی گاهی کارهای دیوانگان را انجام دادن اینها همه از نشانه‏های غرور است.
ولی گاه غرور مخفی است و به این سادگی خود را نشان نمی‏دهد بلکه با دقّت می‏توان به وجود صفتی در خویشتن و یا دیگران پی برد. مانند اینکه بعضی افراد پس از مدّت کوتاهی درس استاد را رها می‏کنند و خود را مستغنی و بی‏نیاز می‏دانند، یا مانند کسی که علاقه شدیدی در خود به اِنزوا و گوشه‏گیری از مردم احساس می‏کند و ممکن است بهانه آن را آلوده نشدن به مجالس غیبت و گناه و مانند آن ذکر کند در حالی که با دقّت می‏یابیم که عامل اصلی، غرور و خودبزرگ‏بینی است. خود را پاک، آگاه و مؤمن می‏پندارد و دیگران را ناقص و آلوده.
آری نه تنها غرور، بلکه بسیاری از صفات رذیله گاهی در زوایای روح انسان پنهان می‏شوند و خود را به صورت فضایل نشان می‏دهند، به گونه‏ای که تشخیص آن جز برای اساتید هوشیار اخلاق میسّر نیست.