معنا و مفهوم عبارت «امر به معروف و نهی از منکر» به ظاهر بسیار روشن و واضح است. امر به معروف یعنی امر کردن و فرمان دادن به خوبیها، نهی از منکر یعنی نهی کردن و بازداشتن از زشتیها. اما در میسر تحول واژهها، معنای آنهاگاه توسعه و گاه تضییق مییابد. در برخی موارد، استعمال یک واژه باعث میشود که مفهوم آن از مقتضای اصل خود، وسعت بیشتری پیدا کند. در اینجا نیز همین طور است. فقها و بزرگان وقتی درباره موضوع امر به معروف و نهی از منکر بحث میکنند، میگویند در کلمه امر، مفهوم «علو» یا «استعلا» نهفته است؛ یعنی کسی که امر میکند، یا باید بر مأمور برتری داشته باشد، و یا خود را در چنین مقامی قرار دهد و از موضع بالاتر امر کند. خواهش و استدعا کردن «امر» نیست؛ اینکه کسی بگوید «من خواهش میکنم این کار را بکنید» امر نیست. مقتضای کلمه امر این است که باید به صورت استعلا باشد حتی برخی از فقها احتیاط کرده، میگویند تکلیف امر به معروف و نهی از منکر زمانی تحقق مییابد که امرکننده به معروف، با لحاظ «استعلا» امر کند.