واقعه عاشورا، از نظر عمق فاجعه و وسعت مصیبت و با توجه به دیگر جوانب آن در تاریخ کمنظیر و بلکه بینظیر است. البته این نه بدان معناست که هرچه در مقاتل نگاشته شده و هرچه مرثیهخوانان میگویند، صحیح است. بلکه ممکن است بسیاری از این مطالب سند قابل اعتمادی نداشته باشد، با این حال، مسائلی قطعی در این واقعه هست که اگر تنها به همین موارد توجه کنیم، روشن خواهد شد که در حق امام حسین علیه السلام و خاندانش چه رفتارهای دور از انصاف، قساوتآمیز، دور از انسانیت و حتی دور از خوی و خصلت عربی صورت گرفته است؛ زیرا عربها در میان اقوام و ملل دنیا به پارهای ویژگیهای خود میبالند و آنها را از صفات برتر خود میشمارند. میهمان نوازی، یکی از این ویژگیهاست که از قدیم برای عربها شناخته شده بود. آنان هم اکنون نیز کمبیش این گونهاند. البته بسیاری از مردمان دیگر نیز که به صورت قبیلهای زندگی میکنند، میهماننوازند اما این ویژگی در میان عربها از قدیم برجستهتر بوده است. اگر کسی بر عربی وارد میشد و چیزی در منزل او نمیخورد و نمیآشامید، این به منزله جنگ با او تلقی میشد. آن قدر پذیرایی از مهمان را لازم میدانستند که اگر کسی بر آنها وارد میشد، حتما باید چیزی در خانه آنان تناول میکرد.(53) با این همه، کوفیان با پافشاری بسیار، جمعی را به دیار خود دعوت کردند، ولی در کربلا از دادن یک جرعه آب، حتی به طفل شش ماهه این میهمانان امتناع ورزیدند. چنین میهمان نوازی و قساوتی را در کجای تاریخ میتوان یافت؟
اما این حادثه عظیم و این مسائل شگفتانگیز چگونه رخ داد؟ آیا کسانی که کمر به قتل امام حسین علیه السلام و یارانش بستند، مردمانی غیر مسلمان بودند که از خارج مرزهای سرزمینهای اسلامی آمده بودند؟ آیا آنان که با فرزندان پیامبر اسلام صلی الله علیه و اله چنین کردند، از کفار یا مشرکان یا از یهود و نصارا بودند؟
پاسخ تاریخ به این پرسشها منفی است با اینکه قرآن میفرماید: لتجدن أشد الناس عداوة للذین آمنوا الیهود،(54) هیچ سند تاریخیای یهودیان را قاتلان حسین علیه السلام و یارانش نمیداند. همچنین تا به حال کسی نگفته است که محاربان سیدالشهدا علیه السلام نصرانی بودند؛ چنان که به طور قطع قاتلان سیدالشهدا علیه السلام زرتشتی یا مشرک نیز نبودند؛ بلکه مسلمانان، و تنها مسلمانان کوفه بودند که فاجعه کربلا را آفریدند.(55) بدین ترتیب این سؤال مطرح میشود که چگونه مسلمانان، خود به چنین عمل فجیعی دست زدند و چنین معصیت بزرگ و جنایت عظیمی مرتکب شدند؟
برای یافتن پاسخ این پرسش، باید به تحلیل و بررسی مختصر برخی حوادث صدر اسلام، از بعثت پیامبر صلی الله علیه و اله و عصر خلفا تا شهادت امام حسین علیه السلام، بپردازیم.