الحمد لله رب العالمین و الصلاة والسلام علی محمد و آله الطاهرین.
و بعد چنین گوید این فقیر بیبضاعت و متمسک به احادیث اهل بیت رسالت علیهم السلام عباس بن محمد رضا القمی - ختم الله له بالحسنی و السعادة- که عقل و نقل حکم میکند شخصی که عزم سفری نمود بایست زاد و توشهای برای سفر خود مهیا کند به قدری که در آن سفر بکار است، آن وقت سفر کند پس بنابراین سفر آخرت که ما را در پیش است و به هیچ وجه چاره و گزیری از آن نیست به زاد و توشه سزاوارتر است؛ چنانکه روایت شده وقتی حضرت ابوذر غفاری رضی الله عنه به مکه معظمه مشرف شده نزد در کعبه ایستاد و به مردمی که برای حج از اطراف عالم آمده بودند و در مسجد الحرام جمع گشته بودند فرمود:
ایها الناس منم جندب بن سکن غفاری، منم خیر خواه شما و مهربان بر شما، به سوی من آیید و به مردمی که دور او جمع شدند فرمود: ای مردم هر گاه یکی از شما اراده کند به سفری برود هر آینه از زاد و توشه برای خود به حدی که در آن سفر لازم دارد بردارد و چارهای از آن ندارد، پس هر گاه چنین است، سفر آخرت سزاوارتر است به زاد و توشه برای آن، پس مردی برخاست و گفت: پس ما را راهنمایی کن ای ابوذر. فرمود: حج حجة لعظائم الأمور، و صم یوماً لزجرة النشور و صل رکعتین فی سواد اللیل لوحشة القبور. الخبر(1)
و حضرت امام حسن مجتبی (ع) در موقع ارتحال خود به جنادة بن ابیامیه فرمود: استعد لسفرک و حصل زادک قبل حلول أجلک یعنی: مهیای سفر آخرت شو و توشه آن سفر را پیش از رسیدن اجل تحصیل نما بلکه چون سفرت آخرت سفری است بعید و هولناک و منزلهای سخت و عقبات شدیده و جاهای دشوار دارد محتاج است به زاد و توشه بسیاری که باید آنی از آن غفلت ننمود و شب و روز در فکر آن بود. چنانکه روایت شده که حضرت امیرالمؤمنین (ع) در هر شب هنگامی که مردم به خوابگاه خود میرفتند صدای نازنینش به حدی بلند میشد که صدای آن حضرت را تمام اهل مسجد و کسانی که همسایه مسجد بودند میشنیدند و میفرمود: تجهزوا رحمکم الله فقد نودی فیکم بالرحیل؛ یعنی آماده شوید و اسباب سفر خود را مهیا کنید، خدا شما را رحمت کند، همانا منادی مرگ ندای الرحیل در میان شما بلند کرده پس توقف خود را در دنیا و بیرون از دنیا در حالی که با خود زاد و توشهای از اعمال صالحه دارید کم کنید به درستی که در جلو شما گردنههای ناهمواری است یعنی جاهای بسیار دشوار و منزلهای هولناک است که باید از آنها عبور کنید و چارهای هم ندارید.
اینک ما به بعضی از آن عقبههای سخت و منزلهای هولناک اشاره میکنیم و بعضی از چیزها که برای سختی، و هول آن محل سودمند است بطور اختصار در ضمن چند فصل ذکر میکنیم؛ و اگر حق تعالی مرا توفیق داد و مهلتی در اجل حاصل شد شاید انشاء الله کتابی مفصل در این باب تصنیف کنم و اگر چه در این زمان اشخاصی را نمیبینم که از روی جد و حقیقت طالب این نحو مطالب باشند و به همین ملاحظه این مختصر را نیز با حال افسردگی و کم رغبتی نوشتم و از حق تعالی تأیید و توفیق خود را مسئلت مینمایم؛ انه قریب مجیب.